امضاء: «امضا هنرمند 1338» (پایین چپ)
گواش روی فیبر
76×50 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1338
پیشینه:
این اثر متعلق به یک مجموعه معتبر می‌باشد.

محمد حسین مصورالملکی، معروف به حاج مصور، طراح، نقاش، نگارگر، تذهیب‌کار، قلمدان‌ساز و شاعر بلند آوازه اصفهانی بود که در نقاشی و نگارگری به کمال رسید و با شیوه‌های مختلف نقاشی آشنایی کامل داشت. وی از اولین مرمتگران نقاشی‌های کاخ چهلستون در دهه ۲۰ شمسی بود و در تصویرسازی کتاب آرتور اپهام پوپ درباره هنر ایران همکاری داشت. حاج مصور برای نخستین بار پرسپکتیو را به صورت علمی وارد مینیاتور کرد و با احیای نگارگری ایرانی جانی دوباره به آن بخشید. وی نقاشی را از روی طبیعت می‌ساخت و طبعی روان داشت. گاهی اشعاری برای تابلوهایش می‌سرود و در اطراف آن‌ها می‌نگاشت.

اثر حاضر که بازی چوگان در میدان نقش جهان اصفهان را به نمایش می‌گذارد، از جمله مهمترین آثار حاج مصور است که با ظرافت هنرمندانه‌ای در سن هفتاد سالگی تصویر شده است. امضای هنرمند در گوشه پایین سمت چپ حاکی از آن است که حتی برای خود وی نیز چنین اجرای دقیق و ظریفی در سن هفتاد سالگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. گویی نقاش از بالای کوه یا برجی ناظر بر صحنه بوده و با رعایت اصول پرسپکتیو و تناسبات فضا و فیگورها بازی چوگان را به تصویر کشیده است. فیگورهای سوار بر اسب یادآور نگارگری ایرانی در عهد صفویه و فضاسازی میدان نقش جهان و اطراف آن بازنمایی طبیعت است. مسجد شیخ لطف‌الله مانند گوهری فیروزه‌ای در میانه تابلو می‌درخشد و عمارت عالی‌قاپو در سمت راست دیده می‌شود.

بازی چوگان در ایران از قدمت طولانی برخوردار است و به نام ایران ثبت جهانی شده است. در میدان تاریخی نقش جهان از صدها سال پیش در روزهای خاصی از سال مسابقات چوگان برگزار می‌شده و به قدیمی‌ترین میدان چوگان دنیا معروف است. در دوره شاه عباس صفوی و پادشاهان بعد از او در جشن‌های سلطنتی این میدان به محلی برای بازی‌های چوگان تبدیل می‌شده و پادشاهان صفوی در مقابل میدان بر روی ایوان عالی‌قاپو می‌نشستند و از نزدیک شاهد این بازی مهیج بودند. حاج مصور تلاش کرده این سنت مهم فرهنگ ایرانی را در نقاشی‌اش به زیبایی و با ظرافتی کم‌نظیر به تصویر بکشد.