ترکیب مواد روی چوب
170×210 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1397

بیژن بصیری                                                                                                               

بیژن بصیری از جمله هنرمندانی است که در آثارش همواره بیان فلسفی بر بازنمود بصری پیشی می‌گیرد. او که تجربه سال‌ها زندگی در ایتالیا را دارد، از درون، ایرانی و عاشق تعمق شاعرانه شرقی است و با آن‌که در طول دوران فعالیت هنری خود متریال‌های مختلفی را آزموده، اما می‌توان در تمامی آن‌ها دغدغه‌ای مشترک یافت؛ شهود شاعرانه، تعمق در وجود و معنای مطلق بودن.

اثر پیش‌رو متعلق به یکی از شناخته‌شده‌ترین مجموعه آثار هنرمند با عنوان «تبخیر» است. این مجموعه با سطوح متنوعی از ضخامت و برجستگی و همچنین بافت‌های اتفاقی، با استفاده از خمیر کاغذ، تکنیکی که در ایران و شرق باستان رواج داشته است و همینطور رنگ‌های پالت شخصی هنرمند که معمولاً سیاه، قرمز، زرد و خاکستری (گوگرد) است و با چسب به سطح خمیر مرطوب کاغذ اضافه می‌کند ساخته شده‌اند. هنگامی که آب این ترکیب تبخیر می‌شود، فرم مورد نظر او بر سطح بر جای می‌ماند و اینجاست که سطح به جسم مبدل و اثر در بعد سوم نمایان می‌شود.

در بررسی اولین آثار مجموع «تبخیر» می‌توان به سال‌های آغازین دهه هشتاد میلادی بازگشت، زمانی که هنرمند تکنیک و مفهوم تبخیر را برای ابراز سطوح برافروخته و گدازه‌های باقی مانده بر شیب آتشفشان به اختیار گرفت.

بیژن بصیری از ابتدای فعالیت هنری خود تا به امروز، مفهوم «گداخت اندیشه» و بُعد تفکر پر شور آتشفشانی و همینطور گدازه‌های خاموش بر جای مانده بعد از فوران را به عنوان اصل آثارش قرار داد. در غالب این آثار پیکره شبه‌گونه‌ای از فرم انسانی دیده می‌شود که به دلیل کلی‌گزینی هنرمندانه و حذف جزییات به سوی انتزاع سیر می‌کند. هنرمند آگاهانه از پرداخت به پرتره فردی پرهیز کرده و توانسته تجسمی یگانه‌انگار از مفهوم انسانی بیافریند که بدون هیچ‌گونه اشاره شخصی، مخاطب را به تأملی درونی در ذات انسانی وامی‌دارد.

رنگ‌گزینی محدود، کمپوزیسیون صریح و ساده، عدم توجه به عمق‌نمایی و فضاسازی کلاسیک، فرم‌های باز، لکه‌های اکسپرسیو، اشکال ارگانیک و تلفیق هنرمندانه آبستره – فیگوراتیو یادآور مهم‌ترین ویژگی‌های هنری جنبش‌های مدرن مانند اکسپرسیونیسم انتزاعی است.

با این حال بصیری را نمی‌توان صرفاً هنرمندی فرمالیستی دانست. نگاه شهودگرا در کنار پرداختن به دغدغه‌های وجودی، آثار او را محملی برای بیان تفکرات فلسفی کرده و به مفهوم‌گرایی و کانسپت آثار افزوده است. به عنوان نمونه در اثر حاضر استفاده از خمیرمایه کاغذ برای تولید پیکره انسانی، کاملاً هوشمندانه صورت گرفته و هنرمند توانسته به واسطه آن ارتباط ظریفی میان کاغذ و انسان برقرار ‌کند. کاغذ، کتاب، نوشتار، اخبار روزمره و صنعت نشر، دست‌ساخته‌های دیروز بشر برای ارتقا آگاهی بودند که امروزه هویت‌ساز شخصیت او شده‌اند. در دنیای تکنولوژیک امروز میان هویت و مکتوباتِ بعضاً دروغ روزانه آن‌چنان ارتباط تنگاتنگی برقرار است که گریز از آن ناممکن می‌نماید. هنرمند با مچاله کردن کاغذ‌ها و چسباندن آن‌ها پیکره کاغذی انسانی را شکل می‌دهد که خودِ مطلقش را در ازدحام موهوم زمانه از دست داده و در کاغذبازی‌های پوچ دوران گم شده است.

در سال 1394 مجموعه‌ای از آثار بیژن بصیری در موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش درآمد. وی در سال 2017 نماینده ایران در بینال ونیز بود.