امضا: «Habib 5.5.74 ح» (بالا راست)
اکریلیک روی بوم
67×97 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1353

حبیب‌اللّه آیت‌اللهی، دانشجوی ممتاز رشته نقاشی دانشکده هنرهای زیبای تهران، در سال ۱۳۳۸ و دانش‌آموخته مدرسه عالی هنرهای تزیینی پاریس و مدرس هنرهای اسلامی در دانشگاه سوربن، پیوسته در جست‌وجوی ربط‌ها و قیاس میان هنر پیش و پس از اسلام و هم‌چنین، هنر شرق و غرب بوده است.

او علمِ هنر را در تناسب و متناظر با الاهیات و حرکت انسان به سمت حق؛ و عملِ هنر را تحت نظارت مبانی آن می‌نامد و می‌خواهد، آن‌چنان که می‌گوید: «هنر به مثابه بیانی ویژه و راهی برای نیل و توحید و خداشناسی و ارشاد مخلوق و معرفت خالق؛ و اثر هنری به‌عنوان وسیله انتقال اندیشه هنرمند به بیننده و نگرنده است».

آیت‌اللهی، در میان عناصر مبنایی هنر، رنگ را مهم‌ترین و پرمحتواترین بُعد برمی‌شمارد. بدین ترتیب در میان آثار به‌شدت محدود و معدود او، همواره رنگ و رفتار رنگ و برهم‌نشینی طیف‌های آن که رنگ را واحد تاریک-روشن می‌شناسد، پهنه‌ای الاهی و کیهانی را تصویر می‌کند که هم در فرم و هم در محتوا، ریشه در عنصر «نور» دارند که علت هستی است و دیدن «طبیعت» و «فضا» که این دو بهترین آموزگاران هنرمندان هستند.

اثر حاضر از میان آثار دهه پنجاه آیت‌اللهی است، آن‌گاه که در اوج تفحص در لایه‌های معماری بوده است. او با اتخاذ عناصر دقیق مبانی هنرهای تجسمی به‌ویژه رنگ‌شناسی مدرن و کمپوزیسیون و رابطه‌های دقیق ریاضیات و کشف و بهره‌گیری از آن امکانات در آثارش، به ترکیب خلاقانه موتیف‌ها و المان‌های معماری ایرانی-اسلامی، در پیوست با هندسه منظم کاشیکاری می‌پرداخت. در این نقاشی چرخش بدیع رنگ‌ها در هم می‌آمیزند تا کلیت اثر، ماندالاگونه، از فرش به عرش سیر کند و در این چرخش سماواتی، گریزگاهی با نیروی جانب مرکز به فرود نیز بیاید. آن‌چنان که از دست‌نوشته نقاش، در پشت اثر، برمی‌آید «برداشت از سن‌سباستین شهید، اثر پالیئولو[1]» (نقاش قرن پانزدهم میلادی) نحوه ترکیب‌بندی عناصر و تجمع آن، از پایین به بالای اثر، هم‌چنین چگونگی ترکیب و تحلیل رنگ‌ها، برداشتی آزاد و رها را جلوه می‌بخشند؛ همراه با دانشی متعالی در تجزیه عناصر یک اثر، به فرم‌های هندسی و رنگ که یک اثر کلاسیک را بسیار مدرن بازنمایی می‌کند.

[1] . The Martyrdom of Saint Sebastian, Piero del Pollaiuolo, circa 1475