امضاء: « PONT-AVEN A. Sadighi 1930 » (پایین راست)
رنگ‌روغن روی بوم
55×45 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1309
پیشینه:
اثر حاضر توسط صاحب فعلی مستقیما از خانواده هنرمند خریداری شده است.

منظره‌ای که ابوالحسن‌خان صدیقی از پونت‌آون فرانسه کشیده، یکی از نمونه‌های شاخص توجه به نوگرایی در نقاشی ایران است. او که در مکتب کمال‌الملک تعلیم دید، خیلی زود مجذوب گرایش‌های جدید هنری در نقاشی و مجسمه‌سازی شد. اگر چه صدیقی به واسطه خلق مجسمه‌های معروفش همانند فردوسی و خیام و نادرشاه در میادین بزرگ تهران، شناخته شده است، اما گفته می‌شود که این مجسمه‌های معروف «دستاوردهای نوگرایانه‌اش را در مقام یک نقاش در سایه نگه داشته است».[i]

شهر پونت‌آون در فرانسه یادآور نام نقاشان بزرگی در تاریخ هنر جهان است. هنرمندانی چون پل گوگن، امیل برنار و پل سروزیه در این شهر به نقاشی پرداختند و پایه‌گذاران مکتبی به همین نام «مکتب پونت‌آون» شدند. پونت‌آون از قرن نوزدهم محل جذابی برای اقامت و کار هنرمندان بوده و لذا بی‌سبب نیست که ابوالحسن‌خان صدیقی نیز در اولین سال‌های قرن جدید در جست‌وجوی هنر مدرن تحت تأثیر نقاشان این دوران، مجذوب چشم‌انداز پونت‌آون شده باشد.

همان‌طور که در این اثر مشاهده می‌شود، صدیقی از ساخت و پرداخت‌های دقیق کلاسیک فاصله زیادی گرفته و برای نخستین بار در مکتب کمال‌الملک از منطق هنر بازنمایی واقع‌گرایانه عبور کرده است. او نخستین نقاش مکتب کمال‌الملک است که شیوه ضربه‌قلم‌های امپرسیونیستی را در دوره‌ای از کارهای خود تجربه می‌کند. در اوایل قرن جاری بسیاری از شاگردان کمال‌الملک به اروپا رفته و از نزدیک دستاوردهای هنر مدرن را در موزه‌ها و آکادمی‌های غرب مشاهده کردند، اما به نظر می‌رسد که از این جمع ابوالحسن صدیقی بیش از دیگران به درک کاملی از هنر نوگرا دست یافته است.

نقاشی حاضر که به شیوه امپرسیونیستی یا به قول نقاشان قدیمی «قلم آزاد» کار شده، حاصل دوره مهمی از زندگی ابوالحسن صدیقی است که به منظور تکمیل تحصیلات هنری خود، به اروپا سفر می‌کند. در واقع او پس از اتمام مدرسه صنایع مستظرفه، در سال 1307شمسی، یعنی مقارن با زمانی که مدرسه موقتاً تعطیل می‌شود و کمال‌الملک به حسین‌آباد نیشابور نقل مکان می‌کند، با پیشنهاد استاد راهی سفر اروپا می‌شود. وی چهار سال در مدرسه‌ عالی هنرهای زیبای پاریس، زیر نظر هنرمندی به نام آنژالبر، به آموختن هنر مشغول و در طول این دوران بیش از صد طراحی، نقاشی رنگ‌روغن و آبرنگ آفرید. این آثار همچون اثر روبه‌رو، با قلم رها، در عین حال با طراحی دقیق، فارغ از پرداخت‌های پر جزییات و نگاه کلاسیک ساخته شده‌اند. نمونه های فراوانی که صدیقی از مناظر پاریس، مارسی، رم، ونیز و فلورانس آفریده، از نخستین آثار نوگرای ایرانی در طراحی و نقاشی به شمار می‌آیند.

[i]. مجابی، جواد؛ سرآمدان هنر نو؛ به‌نگار، 1393، ص. 145.