امضا: «محمود زنگنه» (پایین راست)
رنگ روغن روی بوم
150×100 سانتی‌متر
تاریخ اثر: حدود دهه 1340
این اثر در قسمت بالایی اندکی مرمت شده است.
پیشینه:
اثر حاضر توسط صاحب فعلی مستقیما از خانواده هنرمند خریداری شده است.

آثار محمود زنگنه از حیث ساختار و سبک‌شناختی نوعی رئالیسم جادویی و از حیث مضمون منظره‌هایی از روستاهای ایران را تجسم می‌بخشند. او بدون داشتن هیچ‌گونه تحصیلات آکادمیک در زمینه نقاشی چنان در روزگار خود خوش درخشید که علاوه بر نمایشگاه‌های متعدد در کشورهای اروپایی، امروزه بسیاری از آثارش در مراکزی چون سازمان ملل مجارستان و یونیسف زینت‌بخش فضاست. نقاشی‌های او که غالباً به صورت ذهنی کشیده شده‌اند، تجسم خاطرات کودکی و زندگی پرفراز و نشیبی است که در یاد او باقی ماندند. پدرش یک فروشنده دوره‌گرد بود و محمود به واسطه شغل پدر روستاهای زیادی را در کودکی دید و پلان‌هایی از فضاها و حال و هوای آن را برای همیشه در خاطر خود زنده نگاه داشت. در سنین جوانی زیر نظر حسین بهزاد و هانیبال الخاص ظرافت‌ها و ریزه‌کاری‌هایی را آموخت و سرانجام سبک خاص خود را ابداع کرد. به همین دلیل در میان نقاشان همدوره‌ او همانندی برای آثار ساده و صمیمی‌اش نمی‌‌توان یافت. سبک او، شخصی و شیوه رنگ‌گذاری و طراحی‌اش منحصر به‌فرد است.

در تابلوی پیش‌رو، او نقاش تلاش کرده خاطره‌ای از بازارچه‌های سنتی ایران را در پیش چشم مخاطب زنده کند. صبح اول وقت است. آفتاب گرمای خود را بر سنگفرش حیاط بازارچه پهن کرده و همهمه کارگران، کاسبان و شاگردان نوای خوش زندگی را در فضا می‌پراکنند. کسبه برای انتخاب قالیچه‌های پر نقش و گلیم‌ها و نمدهای رنگارنگ یکی‌یکی این باغ‌های بهشتی را بر زمین پهن می‌کنند.

نوع پلان‌بندی و نماسازی بنا وام‌دار نگارگری ایرانی و خیالی‌سازی‌های مکتب قهوه‌خانه است. پرسپکتیو حاکم بر ساختمان از نوع پرسپکتیو محیطی است و با وجود عدم پایبندی به اصول علم مناظر و مرایا، به خوبی حس عمق میدان به بیننده القا می‌شود. با آن‌که تکنیک نقاشی، رنگ‌روغن است، اما خبری از ساخت و سازهای کلاسیک و یا ضربه‌قلم‌های اکسپرسیو به چشم نمی‌خورد. نگاه ساده‌گرای محمود زنگنه در پس هر خط و رنگ و ضربه قلم‌مو قابل رویت است. نقاش هیچ‌گونه تلاشی برای ظرافت‌سازی و تزیین‌کاری نداشته و سایه‌ها، چین و چروک لباس‌ها و خطوط چهره با شیوه‌ای امپرسیونیستی به سرعت بر صفحه بوم نشسته‌اند. ساده‌سازی، نگاه کمینه‌گرا، عدم وجود کاراکترپردازی و پرداخت به جزییات چهره سبب شده نقاشی بیانی مدرنیستی پیدا کند.

بدین ترتیب نقاش توانسته خاطرات گذشته را به بهترین نحو تجسم بخشد، به طوری که زندگی، صداقت و صفایی که بر فضا حاکم است، برای هر ایرانی دوست داشتنی، ملموس و یادآور خاطرات روزهای گذشته سرزمین مادری است.