امضاء: «Saidi A» (پایین راست)
رنگ‌روغن روی بوم
94×148 سانتیمتر
تاریخ اثر: دهه 1350
-این اثر مرمت شده است.
پیشینه:
اثر حاضر متعلق به یک مجموعه معتبر می‌باشد.

درختان ازلی ابوالقاسم سعیدی همچون اثر پیش‌رو، همیشه بلند و کشیده هستند. گاه برگ‌های انبوه دارند و گاهی شاخه‌های لخت سر به فلک کشیده خود را به دست باد می‌سپارند. حضور باد در آثار وی چنان وزان و پُرصداست، که همواره ترکیب‌بندی موربی از درختان رقصان را ایجاد می‌کند.

ابوالقاسم سعیدی به عنوان یکی از میراث‌داران طبیعت در هنر مدرن ایران، با تصویر کردن عناصر رنگین و درخشانی از طبیعت دست‌نخورده بهشتی، چشمان مخاطب را به ضیافتی از جنس نور و نسیم دعوت می‌کند.

اگر چه خورشید بر خلاف بسیاری از آثار سعیدی، در این اثر نمی‌درخشد، اما تابش غیرمستقیم آن بر این فضای بهاری طربناک محسوس است. دو درخت سر به فلک کشیده سطح کادر را پر کرده‌اند و درست مانند رویش خود، چشم بیننده را از پایین تابلو به بالا هدایت می‌کنند. سبزی درخت با سبزی زمین تا خط افق دوردست، امتداد یافته است. فرم‌های دوار، جای برگ‌ها را گرفته و چون ستاره‌ها می‌درخشند.

نقاشی از طبیعت و بازنمایی عناصری چون درخت و گیاه در طول تاریخ پرفراز و نشیب نقاشی ایرانی، همواره دغدغه هنرمندان تصویرگر بوده است، به‌طوری که سبک‌شناسی نقاشی سنتی ایران، در بسیاری از موارد صرفاً بر اساس الگوهای طبیعت‌سازی قابل تشخیص است، اما طبیعت در نقاشی ایرانی قرن‌هاست که نقشی حاشیه‌ای دارد و تنها در پسزمینه اثر عرصه ظهور می‌یابد. درختان و گل‌ها در چنین فضایی، نه موضوع اصلی اثر، بلکه زینت‌بخش پهنه نقاشی هستند. در واقع این عناصر همچون زیورآلاتی در دست نقاش، برای آرایش پیکره‌ها و انسجام ترکیب‌بندی به خدمت گرفته می‌شوند.

طبیعت‌سازی و منظره‌پردازی به مفهوم غربی آن در نقاشی ایران، با شکل‌گیری جریان نقاشی ناتورالیستی توسط کمال‌الملک و پیروانش آغاز می‌شود؛ اما به‌تدریج با تثبیت هنر نوگرا در ایران، برخوردهای چکیده‌نگارانه، انتزاعی و نمادین با طبیعت، جریان طبیعت‌سازی را به عرصه‌ای جدید می‌کشاند. ابوالقاسم سعیدی یکی از مهمترین مدرنیست‌های ایرانی است که طبیعت نقش مهمی در آثار او دارد.

به اعتقاد داریوش شایگان، متفکر برجسته ایرانی، «ترکیب‌بندی نقاشی‌های سعیدی، با آن‌که به استحاله‌های مکرر مزین‌اند، به فضای ظهور صور، حال‌وهوای بی‌وزنی می‌بخشند؛ نوعی سبکی سحرآمیز که در آن همه چیز تجسم جادویی بهشت هستی می‌شود. در آثار او، پرهیز از سایه‌پردازی و غیاب تاریخ از همین جا نشأت می‌گیرد. همچنین است تأکید بر ضیافت صور که بوم نقاش را چنان با بی‌زمانی بارور می‌سازد که همه چیزش گویی از گزند فرسودگی و ساییدگی زمان در امان است و دست آخر این‌که در آثار سعیدی نقوش چیزی نیستند مگر نشانه‌هایی مرئی از عالمی نامرئی»[1].

[1] . شایگان، داریوش؛ در جست‌وجوی فضاهای گمشده؛ انتشارات فرهنگ معاصر‏‫، ۱۳۹۵.