آهن
13×17×50 سانتیمتر
تاریخ اثر: حدود دهه 1350
تک‌نسخه

مجسمه‌های توکل اسماعیلی بسیار متأثر از فضای زندگی و واکنش‌های او نسبت به مسائل اجتماعی است. فضاها، زنان و مردان روستایی و فضاهای اجتماعی و المان‌هایی نظیر رستم، درویش و بز در آثار او دیده می‌شوند. از وی بیش از صد و پنجاه اثر به جای مانده که در نمایشگاه‌های متعددی در گالری‌های ایران، ایتالیا، بلژیک، آلمان، انگلستان و ترکیه به نمایش در آمده و تعدادی از آثارش در فضاهای شهری تهران از جمله ورزشگاه آزادی و پارک‌های بزرگ نصب شده است.

توکل اسماعیلی مشهور به مش‌اسماعیل یکی از خوش‌ذوق‌ترین هنرمندان خودآموخته است که از بیست‌وپنج سالگی در کارگاه مجسمه‌سازی دانشکده هنرهای زیبای تهران مشغول به کار شد. او که در ابتدا مدل دانشجویان برای کارهای هنری بود، قالب می‌ساخت و نیروی اجرایی به شمار می‌رفت، در همین همجواری با فضای هنری و ماده و ابزار در کارگاه مجسمه‌سازی ماندگار شد و دست به خلق آثاری زد که در نوع خود یگانه و منحصر به‌فرد هستند. او هنرمندی خودآموخته بود که تلاش کرد بیاموزد و بشناسد، و به همین واسطه توانست در سطح حرفه‌ای و مقبول جامعه هنری از پایین‌ترین سطوح تا روشنفکرترین آن‌ها مقبولیت پیدا کند.

عنوان اثر حاضر «مادر شوهر و عروس» است که هنرمند با تکنیک ویژه‌ای روی پایه مجسمه به صورت برجسته نوشته است. او در مجسمه جدال دو زن را مجسم کرده که گیسوان یکدیگر را می‌کشند و یکی با کفگیر دیگری را تهدید می‌کند. مش‌اسماعیل با طنزی خاص این پدیده فرهنگی تلخ را مجسم کرده است. او با فرم دان به مفتول‌های فلزی آشفتگی موهای دو زن را شکل داده که وجه طنازانه اثر را دوچندان می‌سازد.

بافت مجسمه‌های توکل اسماعیلی و اتصالات خاص او و مواد سازنده آن، به خوبی گویای نگاه مکاشفه‌گر و تازه او در عرصه مجسمه‌سازی است. او در مشهورترین و خلاقانه‌ترین مجموعه آثارش یعنی بزها توانسته از دل این آهن‌پاره‌ها مجسمه‌هایی زیبا بیافریند و لطافت ذوق و احساس را در دل آهن پاره‌ها بگنجاند. آثار او با ذوق و مهارت خاصی ساخته و پرداخته شده‌اند.