امضاء: «Leyly 75» (پایین راست)
رنگ‌روغن روی بوم
120×120 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1354
پیشینه:
این اثر متعلق به یک مجموعه معتبر می‌باشد.

لیلی متین‌دفتری عموماً موضوعات خیلی ساده زندگی مانند اشیای موجود در خانه را با فرم‌های ساده، رنگ‌های تخت و زمینه‌های وسیع خالی نقاشی می‌کرد. برایش فرقی نمی‌کرد که پرتره‌ای را می‌کشد، یا دودکش یک خانه، قوری روی اجاق، خرمالوها یا لادن‌ها. این موضوعات ساده همیشه در کارش تکرار شده‌اند. برای او بیش از خود موضوع، نحوه برخورد با آن‌ها به عنوان یک فرم بصری مهم است و همین او را در جایگاه نقاشان مدرن هم‌عصرش قرار می‌دهد. با قرائتی امروزی از آثارش می‌توان او را در زمره نقاشان فمینیست اولیه قرار داد. او با جدیت بیش از پنجاه سال پیاپی نقاشی کرد و از رنگ‌های ملایم، فرم‌های ساده به خصوص رنگ سفید به شکلی فوق‌العاده بهره‌گرفت. او به بیننده دوباره دیدن و دقیق دیدن را یادآور می‌شود. جواد مجابی درباره متین‌دفتری می‌نویسد: «کسی که به درون پرغلغله اشیا واقف است، اما بیرون را با کمترین خط و رنگ و نور نشان می‌دهد، تناقضی هستیانه را با ما در میان می‌نهد. زبانش اگرچه چون نقاشی کودکان ساده است، اما بیانش فراتر از سادگی ظاهری به طرف نوعی رده‌بندی عارفانه دنیا و خلاصه کردن زندگی می‌رود که درک نقاشی‌اش را برای بی‌صبران دشوار می‌نماید»[1].

در اثر حاضر لادن‌های نارنجی با برگ‌ها و شاخه‌های پیچ‌درپیچ‌شان که بارها در نقاشی‌های متین‌دفتری بازنمایی شده‌اند، قاب پنجره‌ای بسته را آراسته‌اند. پنجره به سادگی در میانه بوم تصویر شده با تأکید بر پرده‌های بسته آن. سفیدی پرده‌ها، با سفیدی پسزمینه (دیوار) مکرر شده است. نگاه بیننده بیشتر از آن‌که لادن‌ها با رنگ‌های درخشان‌شان را دنبال کند، در جست‌وجوی آن‌چیزی است که در پس پرده قرار داد. موضوع و نحوه کار نقاش بسیار پاک و شفاف است. سفیدی و سادگی و شیرینی در نگاه اول بیننده را به خود جلب می‌کند، اما در عین‌حال نوعی غم و درونگرایی پرده نقاشی را در خود گرفته است.

لیلی متین‌دفتری نقاشی بود که خلوت خود را بر جنجال‌های هنرمندانه ترجیح می‌داد. آرام و بی‌صدا و به دور از جریانات هنری زمان خود نقاشی می‌کرد؛ از همین رو آثاری که از او در دسترس باشد، بسیار نادر و اندکند. با همه این‌ها جایگاه او در هنر نوگرای ایران قابل انکار نیست.

[1] . مجابی، جواد؛ نود سال نوآوری در هنر تجسمی ایران؛ نشر پیکره، 1395، جلد دوم، ص 253.