اکریلیک و رنگروغن روی گونی
120×80 سانتیمتر
تاریخ اثر: حدود دهه 1350
-این اثر مرمت جزیی شده است.
- اثر حاضر در کتاب «هنر نوگرای ایران از مجموعه محمد ساربان نژاد» (ص 70) به کوشش سجاد باغبان ماهر، نشر پیکره (1401) به چاپ رسیده است.
برآورد قیمت : 40000 - 30000 میلیون ریال
اکریلیک و رنگروغن روی گونی
120×80 سانتیمتر
تاریخ اثر: حدود دهه 1350
-این اثر مرمت جزیی شده است.
- اثر حاضر در کتاب «هنر نوگرای ایران از مجموعه محمد ساربان نژاد» (ص 70) به کوشش سجاد باغبان ماهر، نشر پیکره (1401) به چاپ رسیده است.
پیلارام تنها در طول دو دهه توانست در کار نقاشی با خط تأثیری ماندگار بر جریان هنر مدرن ایران بگذارد و آثارش تا امروز منشاء شکلگیری و تحولات جریان نقاشیخط معاصر ایران باشد. آزمونهای گوناگونش در نقاشی و استفاده فرمالیستی از عنصر خط فارسی از دوره اول کارهای سقاخانه (از ابتدای دهه چهل) تا دوره کارهای تکاملیافته نقاشیخطش (در اوسط دهه پنجاه) خلقالساعه نبود و هر دوره از کارهایش به تأنی از دوره پیشین جداست. آنچنانکه در نهایت، کوششهای هنرمندانهاش چون طی طریقی مدام و رو به رشد در اواخر دهه پنجاه به ثمر نشست و نمونه این رویکرد را میتوان در اثر پیشرو بهوضوح مشاهده کرد.
در اثر حاضر پیلارام به یک نوع نظم خاص از چیدمان حروف در بستری از تقسیمات هندسی دست یافته است. او به مثابه یک نقاش آبستره، به ترکیببندیهایی ضروری و همساز از نمایش فرمهای خوشنویسانه رسید؛ به صورتی که هر بخش از تابلو در خدمت وحدت کلی دنیای تصویری قرار میگیرد. کار او در این اثر، استفاده آزاد و رها از خط فارسی و خلق موقعیتی اتفاقی از ترکیب و تلفیق نشانهها و رنگها در شبکهای از انواع نقوش با رویکردی اکسپرسیو بود.
پیلارام از اوایل دهه پنجاه کوشید تا آثارش چندوجهی باشند و به همین خاطر فضای غالب در این تابلو نیز قطعات مربع و مستطیلمانندی هستند، که به شکل الگوریتمی پیچیده در بافتاری از خط در هم ادغام شدهاند. در درون هر قاب فرمهای مواج و دوردار حروف، از درون و برون آن رشد میکنند و رنگها از گرمترین و تیرهترین تا رنگهای درخشان و تند بهصورتی لایهلایه روی هم کشیده شدهاند تا با پرهیز از یکنواختی، سطح تخت نقاشی را به اثری دوبعدی با عمقنمایی چشمنواز تبدیل کنند.
ضرباهنگ چیدمان حروف و بازیهای شکلی در کارهای این دوره پیلارام اتفاقی نبود و هنرمند همچون یک معمار، با دقتنظر شاکله اصلی کار را با تکیه بر محاسبات دقیق و تکرار نقوش، که وجهی ذاتی در هنر ایرانی است، سازماندهی میکرد. در اینجا نیز بهوضوح جنبههای متفاوت دلالتگری رسانه خط، به واسطه ایجاد ریتم، حرکت و درهمتنیدگی نشانهها در قالب ترکیبهایی پیچیده و غیرمتمرکز به یک ساختار منسجم و پویا رسیده است.
در این اثر مفرداتی از خطوط بداهه، در چرخشی سیال فضای مشبک رنگارنگ را به هم پیوند میدهند و رنگریزیهای طلایی (نقاشی قطرهای) پوششی درخشان را بر کل این فرایند تودرتو مسلط میسازند. او در این اثر آشکارا به نوعی لتریسم یا حروفنگاری شرقی با ایجاد کمپوزیسیونهای مدرن رسیده است. این به معنای درک سنت سیاهمشقنویسی ایرانی و همزمان عبور از آن است، آنچنان که کارش نه تحتتأثیر اصول زیباییشناسی خوشنویسی سنتی، بلکه حرکتی آزاد و رها در مقابل چنین چارچوبهای محدودکنندهای به حساب میآید.
نتیجه مکاشفات و زیست پیلارام در فضای فرهنگی ایران دهه پنجاه، در قالب آثار نقاشیخط مدرنی چون اثر پیشرو با وارد کردن اصول زیباییشناسی نقاشی مدرن در ساختار خطنگارههای عاری از معنا به منصه ظهور رسید. در این میان تأکید هنرمند بر یافتن معنایی تازه و تثبیت بیان شخصی با اتکا به هنری ملی که پیشینهای طولانی در حافظه بصری ایرانیان داشت باعث شد تا کارهای آوانگاردش فصل نوینی در تاریخ هنر مدرن و معاصر ایران ایجاد کند.
تکرار و درهمتنیدگی موتیفها در اینجا، ارجاعی آشکار به الگوهای تثبیتشده در نقشپردازیهای مرسوم هنرهای صناعی ایرانی – اسلامی است، اما آنچه کار پیلارام را از دیگر همنسلانش متمایز میکند همین تغییر وضعیت یک هنر کلاسیک ایرانی همچون خوشنویسی است که عامدانه ماهیت و خصلتی انتزاعی به خود میگیرد و شالوده تحول زبان تازهای را برای هنر نوگرای ایران به یادگار میگذارد.