آیینه‌کاری، نقاشی پشت شیشه روی گچ
قطر ۲۰ سانتی‌متر
تاریخ اثر: حدود دهه ۱۳۵۰
پیشینه:
این اثر در سال 1396 در هشتمین حراج تهران ارایه شده است.

منیر (شاهرودی) فرمانفرماییان که در چند دهه اخیر، هنرش سیری بالنده را در پیش داشته، سال‌هاست در امتداد سنت عظیم آیینه‌کاران مکتب هنری شیراز دوران زندیه و قاجار کار کرده است. وی با استفاده از ترکیب‌بندی قطعات آیینه‌ها و فرم‌های هندسی موجود در هنر و معماری ایرانی – اسلامی در گستره بوم و حجم، آثار ارزشمندی را با نگاهی مدرن خلق کرده است. این آثار در عین سادگی، مفاهیمی پیچیده را القا می‌کنند.

تکنیک وی شاید در نگاه اول در بافتار هنر محلی و صنایع دستی قرار گیرد، اما نتیجه کار دارای حالتی اعجاب‌انگیز مبتنی بر زیبایی‌شناسی هنر مدرن است. او با اتکا بر همین رویکرد لحظه‌ای با شکوه از درهم‌آمیختگی واقعیت و افسونگری گذشته با بیانی مدرن را شکل می‌دهد.

آثار فرمانفرماییان یک ویژگی اساسی دیگر نیز دارد و آن وابستگی به هندسه و ترسیم‌های قرینه‌وار نقشمایه‌هاست. او در اغلب آثارش، با ارایه بی‌وقفه امکان ترسیم یک یا چند نقش و تکرار آن‌ها با آیینه‌ها، اثری بدون محدوده و بی‌زمان خلق می‌کند که در بیشتر موارد حتی از حد کارکردشان به عنوان بیان تصویری نیز فراتر می‌روند. به همین خاطر می‌توان کارهای منیر فرمانفرماییان را به لحاظ مفهومی در ادامه آثار بزرگان تاریخ هنر جهان در قلمرو انتزاع هندسی همچون پیت موندریان، بن نیکلسون، سونیا دلونه و فرانک استلا در دهه شصت میلادی به حساب آورد.

او هنرمندی است که در طول چند دهه فعالیت هنری‌اش، همچنان به ریشه‌های شرقی خود حساسیت خاصی نشان داده و می‌کوشید تا به چیزی دست یابد تا در عین زیبایی، والایی رازآمیزی را پیش روی مخاطبش قرار دهد. از همین روست که این رهیافت به مثابه یک چالش بالنده در برابر زیبایی‌شناسی کلاسیک، به نحوی بسیار اثرگذار، مخاطبان ایرانی و غربی را به مکاشفه و تماشا در جهان هنر ایرانی دعوت می‌کند.

در دورانی که منیر فرمانفرماییان در امریکا اقامت داشت، فرصت این را یافت تا بسیاری از هنرمندان شاخص روزگارش همچون جکسون پولاک، ویلیام دکونینگ و فرانک استلا را ملاقات کند، اما در این میان شاید رابطه دوستانه‌اش با اندی‌وارهول بیش از همه بر تفکر هنری‌اش تأثیر گذاشت. این دوستی تا آن‌جا بود که در مقابل چند طراحی از وارهول یکی از توپ‌های آیینه‌کاری‌اش را به او تقدیم کرد و این اثر سال‌ها و تا زمان مرگ وارهول روی میز کارش در خانه‌اش در نیویورک قرار داشت.

اثر حاضر نیز یکی از همین توپ‌های آیینه‌کاری است که در دهه پنجاه شمسی ساخته شده است. شایان ذکر است مجموعه توپ‌های آیینه‌کاری، پیش از انقلاب نیز در دو نمایشگاه انفرادی‌ هنرمند در امریکا (۱۹۷۳ و ۱۹۷۶) و همچنین در نمایشگاه گروهی انجمن ایران و امریکا در سال 1354 به نمایش درآمده است.