امضا: «S. Tabrizi» (پایین راست)
اکریلیک و ورق طلا روی بوم
177×241 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1391

صادق تبریزی یکی از چهره‌های تأثیرگذار هنر نوگرای ایران و از پیشگامان جنبش سقاخانه در ایران بود. تلاش‌های وی در ایجاد زبانی نو، در تلفیق عناصر موجود در هنر نگارگری و خوشنویسی کلاسیک ایرانی با مبانی هنر مدرن، مولد شکل‌گیری سبکی کاملاً اختصاصی برای وی شد و او را باید جزو نخستین هنرمندانی دانست که معیارهای زیباشناختی هنر نقاشیخط را ارتقا بخشیدند. او در این مسیر پیوسته تلاش کرد تا بیان بصری تازه‌اش را در قالب گفتمانی نو از همنشینی نقش و رنگ به شکوفایی برساند و همین امر شهرتی جهانی نیز برایش به ارمغان آورد.

تبریزی در آثار اولیه‌اش رویکردی تحلیلی را در بازخوانی داستان‌های عاشقانه ایرانی پیش گرفت و با الهام از سنت نقاشی کهن، فرم‌ها و ترکیب‌بندی‌های آشنای نگارگری را در نوعی صورت‌بندی انتزاعی ارایه کرد. همزمان به اهمیت خوشنویسی در جهان ایرانی پی برد و همگام با همنسلانش که بنیان‌گذاران جنبش سقاخانه بودند روایتی جدید از کار نقاشی با خط را پدید آورد.

اثر حاضر یکی از ممتازترین نمونه‌های آثار نقاشیخط معاصر ایران است که هنرمند با تکیه بر پیشینه سنتی عظیم، متن شریف نخستین سوره قرآن را با نگرشی نو خلق کرده است. تبریزی در این تابلو، خط ثلث را دستمایه کار خود قرار داده اما با گرایش به خطوط تفننی عهد قاجار، به‌ویژه خط گلزار، خطاطی را در قالب ترکیب‌بندی‌هایی تازه به ساحت کالیگرافی مدرن نزدیک می‌کند.

تبریزی پس از تجربه در ژانرهای مختلف و متنوع در عرصه نقاشی و خط‌نگاری توانست پس از سری موسوم به «ریتم‌خط» تعداد محدودی نقاشیخط با سبک و سیاقی متفاوت از جریان مرسوم زمانه خودش خلق کند. در اثر حاضر مهارت و قدرت قلم او و ظرافت در اجرای قلمگیری‌های بداهه، در عین رهایی، بسیار حساب‌شده، جسورانه و مجذوب‌کننده است. هر کلمه از واحد‌های تزیینی کوچک‌تری ساخته شده که یادآور تکنیک غبارنویسی در خوشنویسی ایرانی نیز است، اما آن‌چه متفاوت می‌نماید بستر نقاشی است که همچون اوراق قدیمی، پوششی یکپارچه از ورق طلا دارد و سطح کار با نوشتاری درهم‌تنیده تزيین شده که دنباله «الف»ها در آن عامدانه کشیده‌تر از حد معمول تا بالای کار کشیده شده و ارجاعی مستقیم به عالم قدسی دارند.

دستاورد صادق تبریزی در این اثر هم‌سازی و هم‌بودی ظریف سنت و نوجویی در عرصه کالیگرافی مدرن، نه با تقلید صرف بلکه با بازنمودن دنیایی دیگر است. توجه و انتخاب هوشمندانه تبریزی در این‌جا، از مهم‌ترین سوره از متن مقدس و ایجاد ترکیبی پویا و سیال از چیدمان کلمات و حروف بر بستری زرین، آشکارا ادای دینی به شکوه هنر کتاب‌آرایی ایران و سنت هزارساله مصحف مذهب است. این یک بیانیه هنری از سوی نقاشی‌ است که چندین دهه کوشید تا اهمیت هنرهای صناعی ایرانی را از چشم‌انداز هنر مدرن به مخاطب یادآوری کند. از همین رو این اثر نقاشیخط را باید در زمره ماندگارترین آثار نقاشیخط معاصر ایران به حساب آورد.