امضاء: «B. Mohassess 69» (پایین چپ)
رنگ‌روغن روی فیبر
70×100 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1348

کاتالوگ ساتبیز، مارچ 2014، لندن

مجموعه نقاشی­‌های طبیعت بیجان، یکی از مهم­‌ترین دوره‌­های کاری بهمن محصص است. اگر چه این ژانر در مکاتب مدرن غربی همچون امپرسیونیسم، کوبیسم و انشعابات آن بارها مورد توجه قرار گرفته است، اما کمتر شاهد حضور جدی و تأثیرگذار آن در مدرنیسم ایرانی هستیم. به همین دلیل طبیعت بیجان­‌های محصص در تکامل تاریخ هنر مدرن ایران و سیر ساختاری سوژه، اهمیت به سزایی داشته و هنرمندان بسیاری در این رابطه از وی الهام و تأثیر گرفته‌اند.
در لایه­‌های آشکار و پنهان این مجموعه، نشانه­‌هایی حاکی از ارتباط فکری محصص با زادگاهش و همچنین تأثیرات مهاجرت زودهنگام هنرمند به سرزمینی دیگر که مشابهت­‌هایی به اقلیم ذهنی او دارد، به چشم می‌خورد. رنگ‌های غالب در این طیف از آثار او، آبی، کبود، سبز و خاکستری هستند؛ استعاره‌هایی از دریا و ژرفایی که بازگوکننده قرن‌­ها را سکوت و درونگرایی که هنرمند در آن به‌سر می برده‌است. محصص در گیلان و ساحل خزر متولد می‌شود و به ایتالیا و سواحل مدیترانه مهاجرت کرده که تأثیر شگرفی بر هنر او می‌گذارد. بازنمود نشانه­‌هایی از دریا و گاه به طور مشخص اسطوره‌های مدیترانه‌­ای که سویه‌­ای نمادین و اندیشمندانه به آثار وی می‌دهند، بی‌شک ریشه در همین مهاجرت‌ها دارد.
در نماد‌شناسی اکثر کشورها به‌خصوص اقلیمی که محصص در آن رشد و زندگی کرد، ماهی نشانه رستگاری، حیات، زایندگی، گردش و قوس زمین است که در این اثر، در کنار بوته‌­های سیر و یک بطری به ظاهر خالی قرار گرفته است. طراوت پنهان در فضاسازی شخصی هنرمند، به موجب کیفیت و حالات نامتعارف رنگ و فرم عناصر خیلی زود رفتار متناقض‌­نمای سوژه را آشکار می­‌کند. اثر حاضر به خوبی نشان می‌­دهد که محصص در گزینش و پرداخت سوژه، مسیری مشخص و متناسب با فضای فکری خود را دنبال کرده است. آب، دریا و ارجاعاتی از این دست همواره متضمن مفاهیمی از حیات و حضور طبیعت زنده هستند، با این حال با دیدن ماهی­‌ها و بوته‌های سیری که گویی هزاران سال است خشکیده‌­اند و بطری چروکیده­‌ای که روزهای امید را انتظار می‌­کشد، پرسش‌­های بی‌­شماری از وضعیت انسان معاصر و تنیدگی او در عوالم چند ساحتی طبیعت و هستی، مطرح می­‌شود.
دریا از جهان‌بینی محصص و ناخودآگاه او جدا شدنی نیست. رابطه­ دریا و ساحل ترکیب­‌بندی­‌های اصلی آثار او را شکل می‌دهند؛ به طوری که در این تابلو نیز تفکیک خطی پیش‌­زمینه و پس‌­زمینه، تصویر نمادینی از خشکی و دریا را تداعی می‌کند. در این تابلو، ماهی­‌های بر ساحل افتاده با رنگی سرد و جسمانی، به تندیس و یادمانی تبدیل شده‌­اند که بیش از هر چیز رابطه­ پرچالش انسان و طبیعت را یادآور می‌­شوند. در واقع بهمن محصص با کاربست رنگ‌هایی اینچنین بافت‌دار، زبر و ضخیم که معمولاً با قلم پهن پرداخت شده­، نگاه پرسشگر خود به حیات و اصالت وجود را با نشانه­‌هایی تکان دهنده و تأثیرگذار به تصویر درآورده است.