امضا: «Rouhbakhsh 94» (پایین چپ)
ترکیب‌مواد روی بوم
140×70 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1373
پیشینه:
این اثر متعلق به مجموعه شخصی خانواده هنرمند می‌باشد.

جعفر روحبخش یکی از چهره‌های شاخص جنبش سقاخانه و در زمره هنرمندانی بود که در جست‌وجوی تعریفی دوباره از زیبایی‌های ملی و سنتی برآمدند و جلوه‌ای مدرن از سنت‌های تصویری ایران را به نمایش گذاشتند. او از شاگردان حسین بهزاد بود که پیش از آغاز فعالیت جدی خود در زمینه نقاشی، با نگارگری ایرانی آشنا شد و این آشنایی بعدها در آثار او نمود یافت. دلبستگی به هنر شرق و نقشمایه‌های ایرانی روحبخش را در رسیدن به فرم ناب و زبان شخصی در هنر انتزاعی یاری رسانده و توجه به عنصر خط از ویژگی‌های مهم آثار او محسوب می‌شود.

آثار جعفر روحبخش را باید با فضای رمزآمیز و شاعرانه‌ای دریافت که روح هنر ایرانی در آن حرف اول را می‌زند. او همچون بسیاری از نقاشان نوگرای ایران هنرمندی نوسنت‌گرا بود که به بازخوانی و بهره‌گیری هنر گذشته ایران پرداخت. وی در طول چند دهه فعالیت بی‌وقفه هنری، همواره در پی ارایه تفسیری از انگاره‌های بومی و بازگشت به گذشته برای دستیابی به یک چارچوب تلفیقی و انطباقی نوین به ویژه در ساختار بصری هنرهای ایران بود. به همین جهت آثار فراوانی را مبتنی بر استمرار هنر بومی با استفاده از پلان‌بندی و ازدحام لایه‌ها و لکه‌های رنگارنگ خلق کرد. همین تلاش موجب ایجاد عمق و فضاسازی خاصی در نقاشی‌هایش می‌شد. از اواخر دهه پنجاه، روحبخش در نقاشی‌هایش به زبانی کاملاً شخصی دست یافت و کم‌کم از نگاه سنتی فاصله گرفت و به تجربه‌های نو مبتنی بر اصول و زیبایی‌شناسی هنر مدرن پرداخت.

چنانکه در اثر حاضر مشاهده می‌شود، روحبخش با شناخت و بهره‌گیری از عنصر خط بافت‌هایی خاص با ریتم‌های مشخص می‌آفریند که گاه مانند خطوط رمزی مخاطب را به تعمق و کشف فرا می‌خوانند و گاهی نقوش پارچه‌های قدیمی را به ذهن متبادر می‌سازند. هنرمند با انباشتن تابلو از مربع‌های کوچک و بزرگ در ترکیب‌بندی عریض تابلو، نوعی پویایی ایجاد کرده که با نشستن خطوط شماتیک و محصور کردن نقشمایه‌ها در کادری منحنی مانند کهکشانی چشم مخاطب را به بازی می‌گیرد. تمام خطوط به کار برده شده در این اثر، چه در کادر، چه در ترکیب‌بندی و چه در بافت در تعادلی موزون در کنار هم جای گرفته‌اند. تغییر اندازه در مربع‌ها و تغییر ضخامت و رنگ خطوط، اثر را از یکنواختی خارج کرده و ترکیبی آهنگین را به نمایش گذاشته است. همچنین کاربست تونالیته‌های ترکیبی آبی و سبز در کنار طلایی به گونه‌ای است که رنگ‌های سرد و گرم نیز در نوعی توازن با پختگی بر گستره بوم نقش بسته‌اند.

جعفر روحبخش، خود درباره نقاشی‌هایش چنین می‌گوید: «من در نقاشی به آن‌چه می‌آفرینم، هرگز نمی‌اندیشم. نمی‌دانم القای اندیشه به وسیله رنگ و بوم یعنی چه! من از نقاشی لذت می‌برم. در نقاشی تولد می‌یابم. در کار خود به نتیجه نمی‌اندیشم. حاصل کار نتیجه را نشان می‌دهد. برخی از بینندگان آثارم می‌گویند: تابلوها خیلی زیبا هستند، آرامش می‌دهند؛ در این شرایطی که بعضی از ماشینیسم و سایر مظاهر تمدن امروزی دم می‌زنند، آدم در این تابلوها یک نوع امیدوار بودن و پویایی حس می‌کند؛ خوب، رسیدن به یک نوع زیبایی، که از نظر تکنیک و هماهنگی با تحولات سبکی تا آن حد موفق باشد و بتواند بیننده امروز را این چنین برانگیزاند، می‌تواند هدف آفرینش هنری باشد»[1].

[1] . در گفت‌وگو با اسماعیل خوئی، مجله نگین، ۳۱ شهریور ۱۳۴۹، ص ۱۷.