امضا: «H.Pezashknia» (پایین چپ)
پاستل و گواش روی مقوا
50×70 سانتی‌متر
تاریخ اثر: اواخر دهه 1340
- این اثر در کتاب «همسفر باد، گزیده آثار هوشنگ پزشک‌نیا» (ص 96) به کوشش محمودرضا بهمن‌پور، نشر نظر (۱۳۹۶) به چاپ رسیده است.
پیشینه:
این اثر متعلق به مجموعه خانم نیلوفر پزشک‌نیا می باشد.

هوشنگ پزشک‌نیا از آغازگران نقاشی نوین گرچه مقدمات نقاشی آکادمیک را در مکتب کمال‌الملکی آموخت، اما آشنایی و شاگردی نزد پروفسور ليوپولد لوی (استاد آکادمی هنرهای زیبای استانبول) تأثیر شگرفی بر کیفیت و شیوه کار او گذاشت.

پزشک‌نیا با متریال‌های مختلف نقاشی می‌کرد، از پاستل و آبرنگ گرفته تا رنگ‌روغن و انسان و حیوانات به‌ویژه پرندگان محور اصلی کارش بود. نقاشی‌های وی از دهه چهل بیانی اکسپرسیونیستی در همراهی با موضوعات بومی پیدا کرد و با گرایش مدرنیستی دامنه و ضرباهنگی تازه یافت.

اثر حاضر نمونه منحصربه‌فردی از نقاشی‌های پزشک‌نیاست که هنرمند در اوج تجربه و پختگی و در سال‌های پایانی حیات خود اجرا کرده است. تابلوی پیش رو یادآور تصویر «خروس جنگی» اثر جلیل ضیاءپور در سال 1328 است که برای گروه خروس جنگی و روی جلد این نشریه ساخته بود. ضیاءپور با آن نقاشی، جدال خود را با هنر کهنه اعلام کرده بود. هوشنگ پزشک‌نیا که به نقاشی‌های فیگوراتیوش از کارگران و مردم فرودست شناخته می‌شود، نقاشی‌های متعددی نیز از پرندگان دارد که همه طرح‌هایی رها و آزادند که با رنگ‌های اندک تصویر شده‌اند. نقاشی حاضر از معدود آثار پزشک‌نیاست که با رنگ‌های پرمایه و خطوط متقاطع تصویر پرنده را کشیده و ترکیب‌بندی اثر به وضوح ادای دینی به نقاشی ضیاءپور است. پزشک‌نیا موضوع خروس را چندین بار دیگر در نقاشی‌های خود تکرار کرده اما عموماً به عنوان بخشی از یک چشم‌انداز بومی. خروس پزشک‌نیا با سطوح متقاطع و کوبیستی یادآور خروس‌های پیکاسو و در تداوم خروس‌های شعر نیما یوشیج و قصه ابراهیم گلستان و نقاشی‌های جلیل ضیاءپور، بهمن محصص، وینچنزو بیانکینی و صادق بریرانی است. در این تابلو خطوط اصلی با چنان جسارت و سرعتی اجرا شده‌اند که نشان از تجربه زیباشناختی نقاش، در بازنمایی یک نماد تصویری دارد. ترکیب‌بندی اثر و رنگ‌آمیزی جسورانه و سنجیده‌اش، آفرینشی بدیهه‌نگارانه دارد.

بانگ بلند خروس که آغازی تازه را اعلام می‌کند، در این نقاشی یادآور این نکته است که پزشک‌نیا که خود به نوآور و پیشرو بودنش واقف بود، در سال‌های پایانی حیات کوتاهش اعلام می‌کند که طرحی نو در نقاشی ایران درانداخته است.