امضا: «1963 H.Pezashknia» و مهر هنرمند (پایین راست)
آبمرکب و ماژیک روی مقوا
37×56 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1342
- این اثر روی جلد کتاب «همسفر باد، گزیده آثار هوشنگ پزشک‌نیا» (و ص 107) به کوشش محمودرضا بهمن‌پور، نشر نظر (۱۳۹۶) به چاپ رسیده است.
پیشینه:
این اثر متعلق به مجموعه خانم نیلوفر پزشک‌نیا می باشد.

نقاشی حاضر نمونه‌ای آشنا از سبک هنری هوشنگ پزشک‌نیا و همچنین توجه او به بازنمایی مسائل اجتماعی جامعه، مردم زحمت‌کش و طبقه کارگر است. اندیشیدن به مردم و راه و رسم زندگی، در آثار متنوعی از پزشک‌نیا نمود یافته است. به ویژه از اوایل دهه سی که برای کار به آبادان رفته و در شرکت نفت استخدام می‌شود، زندگی دشوار مردم در آن منطقه، هنرمند جوان را سخت متأثر می‌کند. این تأثیرات تا جایی پیش می‌رود که ابراهیم گلستان او را «تصویرساز سطح و چهره‌ اقلیم و مردم خود» می‌دانست. این چهره‌ها از مردمی که دغدغه پزشک‌نیا هستند، با خط‌های ضخیم همیشگی وی در این تابلو تصویر شده است. شاید بهترین توصیف از ویژگی پرتره‌های پزشک‌نیا، روایت گلستان باشد که زمانی در آبادان با او آشنا می‌شود. وی می‌نویسد: «در چهره‌ها همیشه یا بهت است، یا ترس، زجر، پخمگی و یا بیکاری. آدم‌ها یا روستایی‌اند، یا کارگرهای نفت. دل بیشتر هوای کوه و ده دارد»[1].

پزشک‌نیا در انتخاب بیان تجسمی خود به چنان تشخص و انحصاری رسیده است که می‌توان او را از برترین نقاشان مدرن ایرانی با رویکرد اکسپرسیونیستی به شمار آورد. ویژگی‌های حیرت‌انگیز و تأثیرگذار وی در هنر سده اخیر ایران چنان بارز است که شخصیت‌های برجسته‌ای در ادبیات و جریان روشنفکری ایران همچون ابراهیم گلستان، نجف دریابندری و جلال آل‌احمد از او سخن گفته‌اند. آل‌احمد در اهمیت او و کارش می‌نویسد: «هنر جدید در این آب و خاک راه خودش را بالاخره در میان کار پزشک‌نیاها گیر خواهد آورد». زندگی او آنقدر عجیب بود و فراز و فرود داشت که زمانی او را به ونسان ونگوگ تشبیه کرده‌اند. به این معنی که اهمیت هر دو بعد از مرگشان درک می‌شود و هر دو زندگی پر تنشی را تجربه کرده‌اند.

هوشنگ پزشک‌نیا از نخستین هنرمندانی بود که به شیوه‌ مدرن می‌اندیشید و طراحی می‌کرد. خط برایش امکانی بود در به نمایش ‌گذاشتن سوژه و تأکید بر آن. او که نقاشی را استادانه نزد شاگردان کمال‌الملک فراگرفته بود، پس از تحصیل در ترکیه، جسورانه در جست‌وجوی بیانی نو از اصول کلاسیک نقاشی فراتر رفت.

[1] . ابراهیم گلستان، مجله تماشا، 14 دی 1351.