امضاء: «فریده لاشایی 88» (پایین راست)
رنگروغن روی بوم
دو لته ای، لت راست 115×200 و لت چپ 45×200 سانتیمتر، در مجموع 160×200 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1388
پیشینه:
اثر حاضر توسط صاحب فعلی مستقیما از هنرمند خریداری شده است.
برآورد قیمت : 6000 - 4000 میلیون ریال
رقم نهایی فروش: 460,000,000 تومان
امضاء: «فریده لاشایی 88» (پایین راست)
رنگروغن روی بوم
دو لته ای، لت راست 115×200 و لت چپ 45×200 سانتیمتر، در مجموع 160×200 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1388
پیشینه:
اثر حاضر توسط صاحب فعلی مستقیما از هنرمند خریداری شده است.
فریده لاشایی در دوره متأخری از آثارش به موضوع دكتر محمد مصدق میپردازد. به جز آثار این دوره، لاشایی تقریباً هرگز به فیگور انسانی نپرداخته است. از همین رو مجموعه نقاشیهای «مصدق» از اهمیت خاصی در آثار این هنرمند برخوردارند. این آثار عمدتاً تکرنگ بوده و به شکل مبهمی پیکره شخصیت برجسته تاریخ سیاسی ایران، محمد مصدق را تداعی میکنند. چهره مصدق در این آثار بسیار گنگ و موهوم است و در مواردی چون اثر پیشرو به صورت مردی ناشناس، از پشت و در حال قدم زدن و دور شدن به نظر میرسد. شناسایی وی تنها به مدد خاطره جمعی ایرانیان، و بویژه همنسلان لاشایی، از یکیدو عکس مشهور او میسر است. این ابهام بصری طبیعتاً تا حدی به ارزیابیهای متفاوت و قضاوتهای مختلفی که از عملکرد سیاسی مصدق و دستاوردهای دوران کوتاه نخست وزیری وی مطرح میشود، اشاره دارد. در سایه همین ابهام فیگور مرد، دقیقاً مشابه درخت در دیگر آثار هنرمند، به یک نماد تبدیل میشود تا بر ایکونهای مختلفی از تاریخ سیاسی ایران که وضعیت مشابه مصدق را داشتند و یا حتی بر یک شرایط خاص انسانی، دلالت کند. در این صورت میتوان این گونه پنداشت که این مجموعه نقاشیهای هنرمند، اساساً بازآفرینی شمایل محمد مصدق نبوده و احتمالاً به وضعیتی تراژیک که فرجام این رهبر سیاسی میتواند مصداق آن باشد، اشاره دارد.
در اثر دولتهای حاضر پیکره مرد كه در دو پرده تكرار شده، تا حد زیادی در پسزمینه انتزاعی خود استحاله یافته به طوری که نشانههای بسیار اندکی برای انتساب آن به مصدق مشاهده میشود. آنچه رؤیت میشود، تنها چهره مردی است میانسال، بدون هویت و یک نماد از شخصیتی درخور تعمق که اکنون در محاق فرو رفته و شاید بر آرمانهای تحقق نیافته و یا رویاهای بر باد رفته کنایه دارد. در این شرایط تنها عنوان مجموعه بر ارجاع فیگور مرد به این شخصیت تاریخی دلالت میکند.
صرفنظر از حضور مصدق به عنوان یک شخصیت تاریخی، نفس پدیدار شدن فیگور انسان در پیشزمینه فضایی انتزاعی، امری کاملاً غیرمترقبه است که در کارهای قبلی هنرمند مطلقاً نادر بوده است. هنرمندی که همواره رویکردی تغزلی در نقاشی را در پیش گرفته و عموماً از وسوسه بازنمایی فیگور انسان به دور بوده و هنر خویش را همواره در مرز میان عناصر طبیعت و فضای انتزاعی به پیش برده است.
ساختار و تکنیک نقاشی در این اثر مشابه آن چیزی است که در کارهای پیشین لاشایی دیدهایم؛ ضربهقلمهای کنشی و لکههای پراکنده به روی زمینهای ناهموار و ابرگونه که به شکل بیپروایی بر روی فیگور هجوم برده و آن را مخدوش میسازند. کماکان مشخص نیست که فیگور به فضای آبستره نفوذ کرده و باعث اخلال در آن شده یا آنکه فضای آبستره به سمت فیگور رخنه کرده تا بیش از پیش آن را گنگ و مبهم سازد. بدینسان چالش و سرگردانی میان شکل و انتزاع، به تردیدها در مورد شخصیت مصدق و نقش او در یک مقطع خطیر از تاریخ سیاسی ایران دامن میزند.
نمونهای مشابه از مجموعه «مصدق» پیشتر در حراج ساتبیز اکتبر 2008 لندن به فروش رسیده است.