امضا: «aydin 2009» (پایین چپ روی هر لت)
گواش روی مقوا
دو لته‌ای، هر لت ۵8×۷7، در مجموع ۱۱6×۷7 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1388
پیشینه:
این اثر در اکتبر 2009 در حراج کریستیز دوبی ارایه شده است.

مجموعه «خاطرات انهدام»، برجسته‌ترین دوره آثار آیدین آغداشلوست که از دهه پنجاه خورشیدی تاکنون تداوم یافته و در حراج‌هایی معتبر چون بونامز لندن، کریستیز دوبی و حراج تهران در معرض دید و خرید بوده است. اثر «مرگ و زندگی» در این حراج، نماینده همین مجموعه است. این دوره، انهدام خاطراتی تصویری است که مخاطب نقاشی با آن قریب است، اما آیدین آغداشلو، این تصاویر را غریب می‌خواهد و می‌سازد و رفتاری پست‌مدرن را تبادر و حمل می‌کند. رجعت به گذشته و بازخوانی آن وجهی از پست‌مدرن است که در آثار آیدین آغداشلو، ویژه است.

در اثر پیش رو تنها صورت است که محو شده و آن‌هم نه کامل بلکه همراه با خطوطی که خشم و اندوه را توأم، نمایش می‌دهند. «مرگ» و «زندگی» این‌جا، تنها در مخدوش‌ساختن چهره، دچار تفاوت هستند؛ یعنی کارکرد مرگ، برای آن‌ که در حقیقت و با حقیقت زنده است و ردی از خود بر جهان حک کرده – در اجتماع، هنر و… – در همین حدود مؤثر و مفسّر است: یک روایت دقیق از عرفانِ ایرانی.

ظرافت در قلم‌گذاری‌های استادانه، در همخوانی نقاشی غرب و شرق و رنگ‌های درخشان و المان‌های نقاشی سنتی ایرانی ـ اسلامی، دو قاب ایستا را از دینامیکی زیبایی‌شناسانه سرشار ساخته و نورها، از افق‌هایی ماورایی، بر اثر تابیده‌اند؛ یکسان بر «مرگ» و «زندگی» که دو لَت طلوع و غروب خاکی‌اند.

آیدین آغداشلو، استاد تاریخ و نقد هنر ایران و جهان، پدرش از مهاجرین قفقاز بود. از کودکی نقاشی می‌کرد. در یازده‌سالگی، در رشت، از آثار محمدحبیب محمدی؛ و سپس در تهران از کلاس‌های نقاشی موسیو تیگران بازیل و بیوک احمری آموخت و آن‌گاه مدتی در دانشکده هنرهای زیبای تهران به تحصیل پرداخت. در دوره‌های آغازین، آثارش در عین و حین گرایش به رئالیسم، سوررئالیسمی پنهان همراه دارند، در ترکیب با مروری بر آثار رنسانس – از بوتیچلّی – تا بعد – تا دکریکو – و آن‌گاه تأمل و تحلیل آثار و المان‌های کهن ایران، آثار هنرمند را سبک‌مند و منحصر، تعریف و تفسیر می‌کنند.

آیدین آغداشلو، برآیند هنر دیروز و امروز را حمل می‌کند؛ آن‌چنان که در اثر «مرگ و زندگی» انهدام زیست، انسان معاصر و مصائب آن، با ایجاد فضایی رنسانسی و باشکوه، بیننده اثر را از تاریخ انسان و انسان تاریخی عبور می‌دهد. این یک‌ پارادوکس در جست‌وجوی معنای زیبایی است، اما زیبایی را تصویری متفاوت می‌بخشد.

آیدین آغداشلو، در کتاب «از خوشی‌ها و حسرت‌ها» می‌گوید: «… مانده‌ام و کار کرده‌ام و حاصل داده‌ام». سهمی ویژه از این حاصل، نقاشی‌های آیدین آغداشلوست.