امضا: «سهراب سپهری» (پایین راست)
رنگروغن روی بوم
100×70 سانتیمتر
تاریخ اثر: دهه 1350
پیشینه:
این اثر در اکتبر 2016 در حراج ساتبیز لندن ارایه شده است.
برآورد قیمت : 16 - 14 میلیارد تومان
رقم برنده مزایده: 14,000,000,000 تومان
رقم نهایی فروش: 15,400,000,000 تومان
امضا: «سهراب سپهری» (پایین راست)
رنگروغن روی بوم
100×70 سانتیمتر
تاریخ اثر: دهه 1350
پیشینه:
این اثر در اکتبر 2016 در حراج ساتبیز لندن ارایه شده است.
چیرگی ذهنیت بر عینیت، آرمان نقاشی سهراب سپهری است. در بینش وی تخیل هم از حس و هم از خرد برتر است و تخیل است که امکان ادراک عمیق واقعیت برتر را فراهم میکند. بین همه اجزای عالم رابطهای زنده برقرار است و تخیل هنرمند است که میتواند این هارمونی را از ورای اجزای متعدد و متناقض درک کند.
سپهری غالب آثارش را در مرز انتزاع نگاه میداشت تا همچنان موضوع در آنها طنین داشته باشد. در مقام شاعر هنرمند، او قادر به حذف موضوع نبود و هر اشاره قلمش، هم کیفیت تصویری داشته و هم مابهازایی ادبی. رویکرد حسی سهراب به طبیعت از پسِ دورههای انتزاع در آثارش نمود یافته، و بعد بینش انتزاعی را پشت سر نهاده و باز به طبیعت روی آورده است اما حضور نیرومند انتزاعگرایی در آثاری همچون تابلوی پیش رو ملموس است. اثر آکنده است از انرژی آشفته و شورانگیز و نوعی مرزناشناسی که انسجام ساختار شکلی را برنمیتابد.
تابلوی حاضر، نمونهای تأثیرگذار از گیرایی حسی سپهری از مفهوم فضاست. یورش ضربهقلمهای سریع، روان و قدرتمند نقاش، حجمی شفاف و در همفشرده از درختان را در سرتاسر بوم نمایش میدهد که دامنه شاخههای درختان در آن تا مرکز تصویر پایین آمده و سنگینی خاصی به ساختار اثر القا میکنند، اما آنچه باعث دیدهشدن این توده عظیم میشود، امتداد فضاهای خالی در طرفین تابلوست که به مثابه بیابانی تهی، مخاطب را به کاوش وامیدارد؛ بیان بصری ساده، موجز و شاعرانه که وجه تمایز آشکار نقاشیهای سپهری با همنسلانش است.
تهرنگ اخرایی که زمینه اثر حاضر را ساخته رنگمایه محبوب سهراب سپهری و مشخصه بسیاری از آثار اوست. حرکت عمودیِ سیاه و سبزها، در ترکیببندی و نیز در جزییاتِ ضربهها یادآور ضربات نقاشی آبمرکبی ژاپنی است.
آنچه به وضوح این اثر را در میان تجارب تجسمی سهراب سپهری برجسته میسازد، تنههای درختان هستند که با ضربات مطمئن عمودی و با سرعت و قدرت ترسیم شده و نشان از برونریزی هیجانی هنرمند دارند.
مجموعه رنگهای سپهری خاص و شخصی است. رنگهایی که سپانلو «طیف همخانواده رنگهای اقلیم ایران» خواند، که به مدد آن «بهرهای از روح ایران در هنر سپهری زندگی میکند»[1]. اجرای بسیار آزادانه و بیقید و تکلف، ترکیبی چنان ساده پدید آورده که گویی یادداشتی است که هنرمند با استحکامی خللناپذیر و تحکمی مجابکننده تحریر کرده است. چنان که منتقد برجسته هنری کریم امامی سهراب سپهری را در طراحی، سرعت عمل و تیزدستی ستایش میکرد، به ویژه به دلیل رها کردن جزییات کماهمیت و رسیدن به جوهر اصلی اشیا: «او چشم خود را عادت داده بود که تنها خطوط اصلی را ببیند»[2].
[1] . سپانلو، محمدعلی، «شاعران وارث آب و خرد و روشنیاند»، در: سهراب سپهری، شاعر-نقاش، بهکوشش لیلی گلستان، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۵۹، ص. ۳۸.
[2] . امامی، کریم، «برگزیدهها: از آواز شقایق تا فراترها: نگاهی به شعر و نقاشی سهراب سپهری»، ایراننامه، زمستان ۱۳۶۵، شماره ۱۸، ص. ۳۳۰.