امضاء: «Yektai 75» (بالا راست)
پاستل روی مقوا
130×106 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1354
پیشینه:
این اثر در جولای 2018 در حراج گالری بینالمللی کارلایل بورلی هیلز کالیفرنیا ارایه شده است.
برآورد قیمت : 40000 - 30000 میلیون ریال
رقم نهایی فروش: 3,000,000,000 تومان
امضاء: «Yektai 75» (بالا راست)
پاستل روی مقوا
130×106 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1354
پیشینه:
این اثر در جولای 2018 در حراج گالری بینالمللی کارلایل بورلی هیلز کالیفرنیا ارایه شده است.
در میان نسل اول هنرمندان نوگرای ایران، منوچهر یکتایی با گرایش به اکسپرسیونیسم انتزاعی، جایگاهی ویژه در تاریخ هنر مدرن ایران دارد. یکتایی با درکی صحیح از کمپوزیسیونهای انتزاعی برای القای عناصر تشکیلدهنده نقاشی ضربهقلمهای ضخیم و اکسپرسیو خود را به کار گرفت. یکتایی تمایز مهمی بین تصویرسازی بصری و رویکرد نقاشانه قائل بود و هوشمندانه خود را وارد سنتی کرد که با سزان آغاز شده و از طریق پولاک و دِکونینگ تکامل یافته بود. او با عبور از همه آموزهها و دستاوردهای نقاشان جهان غرب، با نگرشی فلسفی گزارههای تصویری آشنا را معنایی تازه بخشید. در این مسیر با بینشی عمیق، اصراری در عجیب و غیرقابل فهم جلوهدادن موتیفها از خود نشان نداد و به همین دلیل کارهایش با همنسلان مدرنیست ایرانیاش متفاوت شد.
جستوجوهای یکتایی در فضای تجسمی امریکای دهههای شصت و هفتاد میلادی باعث شد تا او در نهایت به سبکی کاملاً شخصی و خودانگیخته در کارش برسد. او نخستین هنرمند ایرانی بود که آثار خود را در نیویورک به نمایش گذاشت و از سوی منتقدان برجسته آثارش ستایش شد. یکتایی در طول دوران فعالیتش توانست اکسپرسیونیسم انتزاعی را از نزدیک تجربه و زیست کند و آثارش ماحصل همین فرایند بود. از میان مضامین کارهایش (طبیعتبیجان، منظره و پرتره)، دلبسته نقاشی طبیعتبیجان بود. اثر حاضر نمونهای ممتاز از همین ژانر است که برخلاف همیشه که با ماده رنگروغن روی بوم کار میکرد، با ماده پاستل روی مقوا کار شده است.
یکتایی در این اثر از مرزهای موروثی، مورد انتظار و برساخته در نقاشی ایران دوری جسته و اثرش بیزمان و مکان است. این اثر یکی از آثار ارایه شده در نمایشگاه انفرادیاش در گالری زند (۱۳۵۵) تهران است که پس از بازگشت به ایران جایگاه او را در فضای تجسمی ایران دهه پنجاه تثبیت کرد. یکتایی در این سری آثار مقوایی، به بازنمایی چیدمانی از گل و گلدان با نگرشی انتزاعی پرداخت که از درون نوعی فیگوراسیون زاده شده بودند. در تابلوی پیشرو یکتایی رنگ را روی سطح انباشته، ولی مسیر اندیشهورزی خود را معکوس کرده و فضای عمده بوم را خالی گذاشته است. شگفتی کار او پرداختن به موضوعی است که به طور واضح قابل رمزگشایی است، اما تأثیرش به عنوان یک هنرمند معاصر، دستکاری و تغییر در ایجاد نوعی سیالیت و شناورکردن اشیا در فضای خلاء سفیدرنگ بوم با انتخاب ترکیببندی نامتقارن است.
در این نقاشی، یکتایی به ظرفیت فرمها در خلاصهکردن عناصر طبیعتبیجان به شکلی انتزاعی دست یافته و کارش را با خلق لذتی بصری، بر مبنای نوعی زیباییشناسی نهفته در ذات نقاشی ناب به سامان میرساند. در این گروه از کارهایش هیچگاه اتود و پیشطرحی نداشت و نقاشی را بهصورت بداهه میکشید، این را میتوان از رد خطوط مشکی که با سرعت و جسارت روی سطح کار کشیده شده، به وضوح دریافت. در اینجا توجه نقاش به فضاهای منفی (پسزمینه سفید)، به اندازه فضای مثبت آن حائز اهمیت است. حذف میز یا تکیهگاه برای گلدانها و خالی کردن عمدی صحنه از هر شیء یا عنصر بصری دیگر، تمهیدی هوشمندانه از سوی هنرمند برای گریز از نمایش هر نوع پرسپکتیو آشنا و ایجاد فضایی تعلیقی است.
در این اثر میزان استفاده محدود از رنگهای پرمایه و درخشان خیال تماشاگر را به جستجوی معنایی فراتر از این طبیعتبیجان به تکاپو وامیدارد. بیانی هنرمندانه که با چند حرکت سریع قلم نقاش، موقعیتی بدیع و چشمنواز را با کیفیتی بالا و نگاهی کمینهگرا کنار هم مینشاند. یکتایی در اینجا و در نحوه کار با رنگ و احساساتش نسبت به نقاشی به عنوان یک رسانه، قطعاً چیزهای زیادی به جریان اصلی اکسپرسیونیسم انتزاعی اضافه کرده است. رویکرد او تجلیل از زیبایی است و زیبایی اشکال پیرامونش را تجلیل میکند.