نوع استفاده از لایه‌های جرمی رنگ در خلق اثر هنری، در کنار سرعت عمل در اجرا، از یک سو و ارتباط با محافل هنرمندان امریکایی از سوی دیگر باعث شد نقاشی‌های منوچهر یکتایی به عنوان بخشی از تاریخ «نقاشی کنشی» شناخته شده و از هنرمندان تأثیرگذار و پیشرو هنر مدرن ایران قلمداد شود. با این حال، یکتایی همواره به نقاشی فیگوراتیو وفادار ماند و هیچ‌گاه به انتزاع کامل نپرداخت؛ امری که میان او و هنرمندان نقاشی کنشی امریکایی در قرن بیستم فاصله می‌اندازد. در واقع برای یکتایی، هنر نقاشی تنها در قالب پرداخت به موضوعی برآمده از طبیعت و فرم‌های طبیعت‌گرایانه معنا داشت و او تلاش می‌کرد چیزی از تجربه زیسته در عالم را در آثار خود مجسم کند که به واسطه فرم، تجربه‌پذیر و چشم‌آشنا نیز باشد. از این‌رو در تمامی دوران طولانی کاری و ادوار مختلف هنری‌اش آن‌چه تصویر می‌شود اعم از مناظر طبیعی، طبیعت‌بیجان‌ها و نقاشی‌های پرتره، همه بخشی از طبیعت حاضر در عالم ماده را در خود دارند. او اعتقادی راسخ به نقاشی پیکرنما داشت و به دنبال حقیقتی هستی‌بخش در این پیکرنمایی می‌گشت که بنیان همه اشکال و فرم‌ها را در طبیعت شکل می‌دهد. او در این‌باره گفته: «من دنبال یک حقیقت خیلی محکم و رضایت‌بخش برای خودم می‌گردم؛ دلم می‌خواهد وقتی چیزی را خلق می‌کنم حقیقتی در آن باشد که به زودی نشود درونش خدشه پیدا کرد. به زودی نشود بنیادش را کَند»[1].

همانطور که اشاره شد نقاشی از طبیعت‌بیجان بخش مهمی از آثار یکتایی را شکل می‌دهد. در این میان، نقاشی از گلدان‌های گل در فضای داخلی خانه و غالباً بر روی یک میز، موضوعی است که هنرمند به واسطه تکرار آن توانسته باری مفهومی نیز به آن بیافزاید. در اثر پیش‌رو هنرمند گلدانی با برگ‌های بزرگ سبز رنگ و گل‌هایی سرخ و صورتی را بازنمایی کرده است. رنگ زرد درخشان گلدان، تناسب لطیفی با لیموی کنار آن دارد و حسی از تازگی و طراوت را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند. رنگ سبز برگ‌ها به واسطه تونالیته‌هایی با فام بالای رنگی، سرزنده می‌نمایند. وجود غنچه‌ها در بخش بیرونی برگ‌ها و اطراف گلدان، تناسب دلپذیری را با زمینه روشن بوم ایجاد کرده و انرژی رنگی متمرکز در میانه اثر را به گوشه‌های کادر منتقل می‌کند. هرچند رنگ غالب در اثر سبز و زرد درخشان کادمیوم است، اما هنرمند توانسته با استفاده هوشمندانه از رنگ آبی، تعادل قابل قبولی را در کلیت اثر ایجاد کرده و حس تازگی گلدان را دو چندان کند. به لحاظ فرمی، نوع قرارگیری خطوط برگ‌ها که از سمت میانه کادر به کناره‌ها تمایل دارند و فرم بخش پایینی گلدان، به نحوی است که حسی از کج بودن و عدم تعادل رو به سمت راست را در اثر ایجاد می‌کند. این تمایل به راست، که موجب پویایی کادر شده، شاید به صورت ناخودآگاه و به واسطه عدم طراحی از پیش‌تعیین‌شده ایجاد شده باشد که در نهایت سبک شخصی کار یکتایی را نیز شکل می‌دهد؛ با این حال خط عمودی سفید در گوشه سمت چپ کادر توانسته تعادل را به خوبی به اثر بازگردانده و هارمونی رنگی کار را نیز در تابلو کامل کند.

[1] . پاکباز، رویین، (1394)، دایره‌المعارف هنر، دوره 3 جلدی، تهران: فرهنگ معاصر، ج2: ص 1694.