رنگ‌روغن روی بوم
97×117 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1354
پیشینه:
این اثر در اکتبر 2016 در حراج ساتبیز لندن ارایه شده است.
این اثر در سال 1395 در پنجمین حراج تهران ارایه شده است.

منوچهر یکتایی (گلدان)                                               

منوچهر یکتایی یکی از مهم‌ترین نقاشان طبیعت‌گرای ایران است که جایگاه قابل توجهی در مارکت هنر ایران به دست آورده است. همان طور که اثر حاضر به خوبی نشان می‌دهد، می‌توان فارغ از اکسپرسیونیسم انتزاعی و یا مکتب نیویورک که یکتایی در دوره‌هایی به آن شهرت یافته است، سبکی منحصربه‌فرد با جایگاهی مستقل و رفیع در مدرنیسم ایرانی به وی اختصاص داد. در واقع به موجب سال‌ها دوری هنرمند از وطن، در برهه‌هایی هنر او را منقطع از جریان مدرنیسم ایرانی دانسته‌اند؛ یا دست‌کم هنر او را به عنوان هنر اقلیتی مهاجر کاویده‌اند، اما مطالعه در سبک‌شناسی آثار یکتایی و نیز بررسی تطبیقی آن با چندین مجموعه شعری که از وی به چاپ رسیده، جریان تازه و شاید مستوری را نشان می‌دهد که نیازمند خوانشی دوباره در پسزمینه هنر مدرن ایران است. البته این نکته را نیز باید در نظر داشت که برخی از مهم‌ترین هنرمندان جریان اکسپرسیونیسم انتزاعی همچون ویلم دکونینگ و یا مارک روتکو، از اقلیت مهاجر بوده‌اند.

در اثر پیش‌رو، علیرغم کاربست محدود رنگ، یکتایی از حداکثر قابلیت روحی و تأثیرگذار آن و بافتی منحصربه‌فرد استفاده کرده است. سفیدی و فضای منفی همان قدر برای هنرمند اهمیت دارد، که لکه‌های پُرقشای سبز و سرخ. در واقع از مهم‌ترین ویژگی‌های سبکی یکتایی، باید به لایه‌های رنگی ضخیم و جانداری اشاره کرد که ملموس و محسوس شدن رنگ را موجب می شوند. یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار یکتایی که در این اثر نیز به خوبی دیده می‌شود، استفاده حداکثری از قابلیت‌های بیانی و هیجان‌گرای رنگ است. در نتیجه این آثار معمولاً به لحنی رمانتیک و گرم و شورانگیز نزدیک می‌شوند.

از نگاهی دیگر، یکتایی به طیفی از مدرنیست‌های ایرانی تعلق دارد که با نگاهی تازه به عناصر طبیعت و نیز طبیعت‌بیجان، مبادرت به احیای طبیعت‌گرایی یا نوعی ناتورالیسم مدرن در نقاشی می‌ورزید. او با اسلوب و انگیزه‌ای که از نسل نخست مدرنیست‌های ایرانی شناخته شده، گلدانی را سوژه کار خود قرار داده و تنها با لکه‌های پر انرژی سبز و سرخ بر فضایی لایتناهی و سپید، به غنای تجسمی مطلوبِ خود دست یافته است.

در این اثر، بیننده می‌تواند جنس گلدان سفالی اثر را با حس بینایی و حتی لامسه خود درک کند، اما نقاش از جنسیت‌سازی و بازنمایی رئالیستی پرهیز کرده است. می‌توان گلدان سفالی خیس‌خورده‌ای را که شاید در پسزمینه نامرئی یک حیاط مرکزی ایرانی با حوضی در میانش قرار دارد، متصور شد. بازی رنگ و بی‌رنگی در اثر، گفتمانی شاعرانه را موجب شده است.