امضاء: «پروانه اعتمادی 36» (پایین راست)
پاستل روی مقوا
73×107 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1356

مجموعه طبیعت‌بیجان‌های پاستلی پروانه اعتمادی که پس از آبستره‌های اولیه، جزو اولین دوره‌ کاری او محسوب می‌شود و در عین حال یکی از دوره‌های درخشان کاری اوست که در آن به سادگی کم‌نظیری دست یافته است. این مضامین که به آثار سیمانی هنرمند نیز راه می‌یابند، تصویری خلاصه و گاه شاعرانه هنرمند از زندگی روزمره را به نمایش می‌گذارند. در این مجموعه از طبیعت‌بیجان‌ها، پروانه اعتمادی در جست‌وجوی فرم ناب و مدرن در نقاشی است.

اعتمادی خود می‌گوید: «به کشیدن طبیعت‌بیجان روی آوردم که ساخت تابلو در لایه دیگر، زیر فیگورها و موتیف‌ها، جا گرفته بود. تابلو در عین حال شکلی آشنا داشت که بیننده را می‌ایستاند تا با آن ارتباطی بیشتر داشته باشد، بی‌آن‌که در ارتباط‌جویی از اصول مورد قبولم که بازی با شکل‌ها و تناسبات خط و رنگ بود، عدول کرده باشم»1.

در اثر حاضر خطوط راست و منحنی و ریتم عمودی و افقی آنها شکلی هندسی می‌سازند که کمپوزیسیون نقاشی بر توالی ریتمیک این خطوط استوارند. گلدان گل، پارچ ، پارچه و میز، در صدد تقسیم کادر به فرم‌هایی هستند که بیننده را به تماشای همه تصویر مشغول می‌کند و ورای مضمون ساده و دم‌دستی تابلو، او را درگیر روابط فرم‌ها و شکل‌های پویا می‌سازد. این تلاش نقاش، با انتخاب رنگ‌ها و بافت‌های حاصل از ضربه‌قلم‌های پاستل، تکمیل می‌شود. رنگ‌های محدود که بر روی زمینه تیره، خاموش‌تر به نظر می‌رسند، در هماهنگی با یکدیگر، فضایی خوشایند را موجب شده‌اند. ترکیب رنگ‌های نارنجی و سفید و سبز سدری یادآور رنگ‌بندی اشیا و لباس‌های پاپ هستند که در دهه پنجاه شمسی نیز در ایران متداول شده بود.

اعتمادی درباره این دوره از آثارش می‌گوید: «من با فرم سروکار دارم و بازی فرم‌ها با یکدیگر. فیگورها بهانه‌اند. به تعبیری فیگورها ساخته می‌شوند که نمایانگر فرم‌ها باشند، که این شکل‌ها نوعی درهم‌تنیدگی ارگانیک دارند، از درون و برون. در ترکیب با هم ساختاری را می‌سازند که در عمق ناخودآگاه شکل گرفته است. این ساختار نه تنها در گلدان‌ها و صندلی‌ها، ساعت‌ها، ترمه‌ها، حتی در پرتره‌هایم شکل نمادینش را دارد»2.

1. برگزیده آثار پروانه اعتمادی، نشر هنر ایران، چاپ اول: تهران، 1377، ص 15.

2 . همان‌جا، ص 18.