امضاء: «پروانه اعتمادی» (پایین چپ)
پاستل روی مقوا
70×100 سانتی‌متر
تاریخ اثر: 1370
پیشینه:
اثر حاضر توسط صاحب فعلی مستقیما از هنرمند خریداری شده است.

تفاوت آثار پروانه اعتمادی در دوره‌های مختلفی که تکنیک‌های متفاوتی را آزموده، حاکی از تجربه‌گرایی و روحیه جست‌وجوگر این هنرمند نوگراست.

اثر حاضر به دوره‌ای از آثار وی مربوط می‌شود که در سال‌های میانه دهه پنجاه شکل گرفت. مجموعه طبیعت‌بیجان‌های پاستلی او پس از آبستره‌های اولیه به وجود آمدند و زمینه‌ساز آثار سیمانی شدند. این یکی از دوره‌های درخشان کاری اوست که در آن در جست‌وجوی فرم ناب به خلوص کم‌نظیری دست یافته است. اغلب این آثار دارای زمینه‌ای هستند که با بافتی خشن و درشت پدید آمده و با کمترین کاربرد خط و رنگ و ایجاز در نقوش و فیگورها، ترکیب‌بندی‌های متعارفی از طبیعت‌بیجان‌های ساده را به نمایش می‌گذارند: گلدان‌ها و گیاهانی که در پیت‌های حلبی کاشته شده و با رویکردی اکسپرسیو تصویر شده‌اند. استفاده از قابلیت‌های تکنیک پاستل امکان ایجاد بافت‌های متفاوتی را برای نقاش فراهم می‌کرد. این بافت‌ها نه‌تنها زمینه کار را از خامی و تختی در می‌آورد، بلکه باعث انسجام بصری کل نقاشی نیز می‌شود.

هرچند اثر حاضر با تکنیک پاستل روی مقوا خلق شده، اما رویکرد هنرمند در به‌کارگیری بافت، خط و رنگ همان رویکردی است که در آثار سیمانی وی نیز وجود داشت. او توجه زیادی به انتخاب بافت و زمینه اثر دارد و در تجارب خود از امکانات مختلف برای ایجاد گستره‌ای خیال‌انگیز از رنگ و بافت بهره می‌گیرد. فرم‌ها نوعی درهم‌تنیدگی ارگانیک دارند و در ترکیب با هم ساختاری را می‌سازند که در عمق ناخودآگاه نقاشی شکل گرفته و این ساختار در تمام اثر جریان دارد. خطوط زمخت کناره‌نما با رنگ سیاه و تیره، پرهیز از به‌کارگیری سایه روشن و همچنین استفاده از رنگ‌های محدود و تخت، ایجاز و صراحت نقاش را به نمایش گذاشته و همگی بیانگر رویکرد مدرنیستی وی در این دوره کاری می‌باشد. استفاده از رنگ سفید و خشن در زمینه و رنگ‌آمیزی اشیاء با چند رنگ محدود و مات، زیبایی بصری خالص و نابی را القا می‌کند. همه فرم‌ها در نهایت ایجاز به فرم‌های خالص و ناب تبدیل شده‌اند. این استلیزاسیون نتیجه آشنایی هنرمند با ایجاز در هنر شرق و غرب است. جواد مجابی درباره این دوره از آثار اعتمادی چنین می‌نویسد: «موضوع کارها اشیاء و شکل‌های روزانه است: گل‌ها، میوه‌ها، گلدان‌ها که گاه حلب روغن نباتی است، صندلی‌ها و اشیای خانگی. مضمون این تابلوها زندگی امروزین است که در آن‌ها تنهایی، حکومت اشیاء، بی‌زمانی، ناکجایی و عدم تعلق چیره است. تراژدی انسان نو، در فاصله فروپاشی ارزش‌های کهن و برآمدن ارزش‌های نو، طرح می‌شود. عصیان فردی نوآور در متن این تخریب اجتماعی شکوفا می‌شود. در این دوره، اعتمادی با کمترین میزان خط و رنگ، ترکیب‌بندی تابلوهایش را سامان می‌دهد، بیشتر با هندسه‌ای نامریی. نقاش می‌کوشد این تناسبات هندسی را به گونه‌ای مستقیم و صریح که به دید نیاید، ترکیب‌بندی نهایی تابلو منظور کند»[1].

[1] . مجابی، جواد؛ برگزیده آثار پروانه اعتمادی؛ نشر هنر ایران، چاپ اول: ۱۳۷۷، ص ۱۵.