امضاء: «ژازه تباتباای Jazeh TABATABAi» (پایین چپ)
رنگ­‌روغن روی بوم
100×80 سانتیمتر
تاریخ اثر: دهه 1350
- اثر حاضر در کتاب « گزیده آثار ژازه تباتبایی، جلد دوم: سفری در کهکشان رنگ­ها، جلد سوم: رنگ اسپانیا» (ص 157-156) به کوشش یلدا زینعلی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1382) به چاپ رسیده است.

ژازه تباتبایی از پیشگامان هنر نوگرای ایران و نقاشی روایتگر و دلبسته انسان است. دغدغه او قصه‌گویی و نمایش جزییاتی از جهانی خیال‌انگیز است. او همواره کوشیده تا حافظه جمعی مردم سرزمینش را از طریق رسانه‌های گوناگون، از نقاشی گرفته تا مجسمه و یا حتی با سرودن شعر ثبت و ضبط کند. در این کنکاش‌ شاعرانه، او موفق شده تا الگوها و اشکال جدایی‌ناپذیر سنت نقاشی دوره قاجار و بینش متعلق به آخرین مراحل ایران سنتی را به چنگ آورد و با زبان هنر جاودانه سازد.

در اثر حاضر و دیگر نمونه‌ نقاشی‌های او از دهه چهل، صورت‌های زیبا و ماهرو با حالتی سمبلیک از درون نگارگری سنتی ایرانی راه خود را به نقاشی ژازه باز می‌کنند، اما هدف او نه فقط کشیدن یک نقاشی دکوراتیو، بلکه برملا کردن راز درد تنهایی انسان معاصر است. نقاشی‌های او بقای دوباره افسانه‌ها، شعرها و جهانی است که گزاره‌های آن از گذشته تاریخ و فرهنگ ایران سرچشمه می‌گیرند.

ویژگی نقاشی‌های فیگوراتیو ژازه و به خصوص اثر حاضر، تجسم بخشیدن به تخیلی است که در جهان واقعی پیرامونش وجود خارجی ندارند. عناصر تصویری در این تابلو، محدود به پیکر زن و چند پرنده است. نخستین چیزی که در حجم‌پردازی ظریف چهره زن دیده می‌شود، کیفیتی زنانه‌ است که سبدی از تخم‌مرغ‌ها را در دست گرفته و کلاغ‌های سیاه گوشه بالای تصویر مترصد حمله به او هستند.

رنگ فیروزه‌ای لباس زن در مقابل سطح مشکی پسزمینه سنگینی خاصی به سمت چپ تابلو تحمیل می‌کند، ولی وقتی چشم به سوی دیگر اثر حرکت می‌کند، آرام آرام می‌توان در میان فضای مشبک سیاه و سفید مقابل، حضور کلاغ‌ها را تشخیص داد. آنچه در این دوقطبی زن و پرنده، به فضای کلی اثر تعادل می‌بخشد، همان پرنده فیروزه‌ای کوچک گوشه راست تصویر است.

رنگ‌آمیزی نبوغ‌آمیز ژازه در این تابلو، اصیل و ترکیب‌بندی آن نیز از لحاظ تمهید هوشمندانه انتقال تقارن‌های متضاد از نقطه‌ای به نقطه دیگر قابل ستایش است. رنگ‌گذاری که همواره قوی ولی متنوع است، یک سرچشمه دیگر غنایی و حسی در کار نقاش است. ژازه در این اثر، به بیننده اجازه سفر در جهان اسطوره را می‌دهد. آنچه در تابلوست فقط دیدنی نیست بلکه دعوتی است به جهانی خارق‌العاده‌ که ژازه از نگاهی کودکانه و با طنازی آن را خلق کرده و مابه‌ازای بیرونی ندارد.