برآورد قیمت : 4 - 3 میلیارد تومان
رقم برنده مزایده: 3,100,000,000 تومان
رقم نهایی فروش: 3,410,000,000 تومان
ژازه تباتبایی، از پیشگامان هنر نوگرای ایران، چند سالی قبل از شکلگیری جرقههای جنبش سقاخانه به اهمیت رجعت به بنمایههای بومی و فرهنگی هنر ایران پی برد و آن را به مثابه یک غایت در خلق آثار مختلف خود اعم از نقاشی، مجسمهسازی و سرایش شعر به کار گرفت.
در اثر پیش رو که مربوط به ابتدای دهه سی شمسی است، ژازه به بازتاب فرهنگ عامه و حال و هوای کوچه خیابانهای ایران پرداخته است. فضای نقاشی به واسطه نوع پوشش کاراکترها، ارجاعاتی به دوران قاجار و سبک خاص نقاشی قهوهخانهای به عنوان سبکی مردمی در هنر میدهد. موضوع اثر، دکه کبابی است که احتمالاً روزگاری نه چندان دور، در زیرگذری در کوچهپسکوچههای تهران عهد قاجار قرار داشته است. نقاش فضای تابلو را به نمای کبابی محدود کرده و بدین طریق به سوژههای داخل دکان نزدیک شده است. فضا شامل دو پلان است. در پلان اول شاگرد دکان در حال برداشتن گوجههای سرخ از داخل سبد حصیری و به سیخ کشیدن آنهاست. در سمت چپ تصویر، مشتری که زن جوان چادری است ایستاده و گوجه سرخی را در دست دارد. در پلان دوم، صاحب مغازه، مرد جوانی است که در پشت منقل ایستاده و در حال باد زدن سیخهای کباب و گوجه است. دود حاصل از کباب در فضا پیچیده و نور حاصل از درخشش زغالها بخشهایی از چادر زن، کلاه شاگرد و صورت صاحب مغازه را روشن کرده است. وجود تصویری از شمایل مذهبی احتمالاً حضرت علی که بر دیوار مغازه و در حدفاصل صاحب مغازه و زن خریدار قرار دارد، به فرهنگ حاکم بر مشتریمداری و چشمپاکی کاسب در سنتهای قدیمی ارجاع میدهد.
هرچند موضوع نقاشی، بازنمایی خردهفرهنگی مردمی در جامعه ایرانی عهد قاجار است که تا به امروز هم دوام یافته، اما نوع مواجهه هنرمند با آن کاملاً مدرنیستی است. نقاش با حذف قواعد عمقنمایی و پرهیز از سایهروشن، سطوح نقاشی را ساده کرده و با حذف پرسپکتیو، فرمهای پیکرههای انسانی، اشیا و فضای دکان را به یکدیگر نزدیک و بدین ترتیب بر پیروی خود از قواعد حاکم بر هنر مدرنیستی تأکید کرده است. نوع پرداختن به فیگورهای انسانی و فضاسازی قفسهها در دکان، در کنار پرهیز از واقعنمایی، فضای کلی اثر را از بازنماییهای واقعگرایانه دور کرده و حتی به واسطه خطوط صاف و هندسی، حسی کوبیستی به اثر بخشیده که در عین حال از قواعد شیوه کوبیستی تبعیت نمیکند.
همچنین نوعی از تزیینگرایی در تصویر دیده میشود که ریشه در سلیقه هنر ایرانی دارد و بعدها به عنوان یک اصل بصری، در دیگر نقاشیهای ژازه تباتبایی تکرار میشود. هنرمند با استفاده از هاشورهای سبز، خطوط نارنجی و زرد و گلبوتههای درهم آبی، سطوح مختلف البسه سوژهها و دیوارهای دکان را تزیین کرده و با این کار، فضاهای مثبت و منفی را یکپارچه ساخته است. همچنین دورگیری با رنگ تیره، در کلیت تصویر حاکم است که بر تخت کردن تصویر و پیکرهها تأکید کرده و دوری از عمقنمایی بصری را افزایش میدهد.