امضاء: « Zenderoudi 75 حسین» (پایین راست)
اکریلیک روی بوم
140×210 سانتیمتر 
تاریخ اثر: 1354
پیشینه:
این اثر در آوریل 2016 در حراج بونامز لندن ارایه شده است.

حسین زنده‌رودی از نسل اول هنرمندان نوسنت‌گرا و چهره‌ای تأثیرگذار در شکل‌گیری مدرنیسم ایرانی است که کار خلاقه خود را بر اساس اندیشه و بینشی منحصربه‌فرد دنبال کرده است. او در نقاشی‌هایش تلاش کرد تا ظرفیت‌های بصری فراموش‌شده در خط فارسی را از چشم‌اندازی نوین و با نگاهی نقاشانه احیا کند.

در آثار زنده‌رودی واژگان و حروف تعریف‌ناپذیر (و فارغ از معنا)، حالتی رمزگونه و نمادین پیدا کرده‌اند. پس از مهاجرت هنرمند به پاریس، روند تحولات تصویری در آثار او در آستانه دهه پنجاه با برخورد آزادانه‌اش در رنگ‌گذاری و تغییراتی اساسی در ساختار فرمی وارد مرحله تازه‌ای شد؛ به همین‌خاطر آثار او را باید در ادامه و تحت تأثیر جریان هنر نشانه‌گرایان، لتریسم و هایپرگرافیسم دهه هفتاد میلادی در عرصه بین‌المللی مقایسه و تحلیل کرد.

اثر حاضر یکی از ممتازترین آثار نقاشیخط زنده‌رودی از همین دوران و بعد از آشنایی‌اش با جریان هنر مدرن در اروپاست. در این مرحله از کارنامه هنری، وی تغییرات در ساز و کار نقاشی‌هایش را با دخیل کردن ادراک حسی و شناخت خطاطی انتزاعی یا انتزاع پسانقاشانه جلوه‌ای تازه می‌بخشد. بنابراین تعیین مرز میان تأثیرپذیری هنرمند از جریان مدرنیسم غرب و در عین حال تأثیرگذاری او بر فضای فرهنگی و بصری نقاشی اروپایی بر اساس مطالعه این اثر، شاید یکی از مهم‌ترین مسائل درباره هنر زنده‌رودی است که تابلوی پیش‌رو نقطه عطف این دگردیسی فرمی به حساب بیاید.

آنچه در این اثر بیش از همه نمایان است بازگشت هوشمندانه هنرمند به اشکال بصری حروف الف و ه (ملهم از سنت خوشنویسی اسلامی) و ترکیب آن با مبانی ارتباط تصویری هنر مدرن است؛ حرکتی از سمت هنرهای عامیانه و مذهبی شرقی به سوی گزاره‌های مدرن غربی. در این‌جا زنده‌رودی به دنبال شکستن نظم موجود در هندسه حروف است و ماحصل کارش نیز در تضاد با مفهوم قرینه‌سازی در بافتار اثر بیانی انتزاعی می‌یابد.

استفاده از رنگ سفید و آبی بر زمینه مشکی، در کار خط‌نگاری پویایی فوق‌العاده‌ای را در سطح بوم ایجاد کرده است. آن‌چه در این اثر مخاطب را شگفت‌زده می‌کند، درخشش رنگی و کنتراست به وجود آمده در نقاط تلاقی نقشمایه‌هاست که با تغییر اندازه قطع قلم (با ایجاد ریتم و ضرباهنگی مدام) نوعی پویایی درونی را به کلیت فرم القا می‌کند. تحولی که زیبایی‌شناسی بصری فرم حروف را به جنبه مفهومی نقاشی پیوند می‌زند.

دستاورد نقاش در این‌جا حذف موتیف‌های سنتی و گرایش به خلوص در فرم نوشتاری، با رویکردی متمایز و انتزاعی از سنت سیاه‌مشق‌نویسی ایرانی است. در واقع زنده‌رودی در این تابلو به دنبال نوعی شمایل‌شکنی در کار نقاشی با‌ خط است و این گرایش هنرمند در مسیر تماس موتیف‌ها با احساسات و افکارش، ذات خط را دگرگون می‌سازد. از این رو نقاش در ترسیم بداهه خطوط، کنشی آزادانه را در پیش گرفته و به هیچ نظم ساختاری مقید نیست و ترکیب‌بندی‌ عمودی‌اش، گسترده و سیال می‌نماید.

اثر حاضر از میزان شناخت و ضرورت پی‌بردن به یک زیبایی‌شناسی متحول در استفاده انتزاعی از ترکیب حروف کشیده و دایره‌وار در کار نقاشی با خط حکایت دارد که پیوسته به صورت بیانی ابداعی، از موضوعی ساختمند بروز پیدا می‌کند و راوی این مسیر نقاش جست‌وجوگری است که قلمروهای تازه‌ای در کاربرد فرمال از خط را در کار نقاشی کشف می‌کند.